خاک به قسمتی از زمین زراعتی گفته می شود که دارای مواد غذایی کافی بوده، عمق آن مناسب برای رشد ریشه، حرکت آب، نفوذ آب، جذب اکسیژن و گرما بوده و به این ترتیب برای رشد و نمو گیاهان مختلف زراعتی مناسب می باشد. با توجه به اینکه برنج احتیاج به تهویه خاک نداشته و در خاک های باتلاقی رشد می نماید، می تواند در خاکهای با درصد رس زیاد (۶۰ درصد) رشد مناسبی داشته باشد.
بهترین نوع خاک برای رشد این گیاه خاکهای لیمونی رسی هستند. این نوع خاک مخلوطی از دو نوع خاک لیمونی و رسی هست.
قطر ذرات تشکیل دهنده ی این نوع خاک ریز بوده و قطری کمتر از ۰/۰۰۲ میلیمتر دارد. به همین دلیل نفوذ پذیری این نوع خاک نسبت به آب کم بوده و این خود عامل مهمی در غرقابی شدن زمین شالیزار است. چسبندگی بین ذرات این خاکها بسیار زیاد بوده و در صورت خشک شدن در آنها سله ایجاد می شود ( سله به شکاف های کم و بیش عمیقی گفته می شود که ممکن است در این نوع خاک بوجود آید.) خاک مذکور دارای پتاس، منگنز، آهن و فسفر می باشد. چون برنج دارای ریشه سطحی است لذا در این خاک می تواند براحتی رشد کند. مواد غذایی در این خاک زباد جا به جا نمی شود و از یک ثبات نسبی برخور دار است. رنگ خاک در مناطق مختلف با توجه به درصد مواد تشگیل دهنده آن متفاوت است. همچنین خاکهای رسی وقتی که در تابستان بعد از برداشت برنج خشک گردند با ایجاد سله مانع فرسایش خاک می شود.
بهترین PH برای برنج ۵/۵ تا ۶/۵ بوده ولی در خاک های PH بین ۴ تا ۷ نیز می تواند رشد کند.
برنج در خاکهای اسیدی رشد می کند که عموما دارای یون سولفات هستند. در زراعت برنج از انجام شخم های عمیق باید خودداری نمود زیرا: اولا برنج دارای ریشۀ سطحی بوده و حد اکثر تا عمق ۲۵ سانتی متر نفوذ می نماید. ثانیا شخم های عمیق با زیر و رو کردن خاک ها، قسمت های زیرین خاک را که دارای املاح است، بالا آورده و در نتیجه باعث افزایش PH خاک می شود و اثرات سوء بر جذب عناصر می گذارد.
برنج نسبت به شوری عملکرد ویژه ای نشان می دهد. وجود نمک در مرحلۀ تولید پنجه مانع تولید آن شده و در نتیجه رشد آن متوقف می شود. هر چقدر گیاه مسن تر شود در برابر شوری مقاومت بیشتری پیدا می کند.
به طور کلی برنج را می توان در روی خاکهای مختلفی کاشت ولی خاک با بافت سنگین با نفوذ پذیری کم برای رشد و نمو آن مناسب تر از خاک با انواع بافت های دیگر است. بهر حال خاک برنج کاری باید کم و بیش از عناصر مغذی نیز غنی باشد.
متن : وب toofankab، عکس از نت
جمع آوری و تنظیم: عاکف معززلسکو
سایت کرکان بندرانزلی
