در صورت مساعد بودن اوضاع جوی و فروکش کردن سرمای بهاره فعالیتهای آماده سازی زمین تقریباً در پایان اولین دهه بهار آغاز می گردد . به دلیل افزایش حقوق و دستمزد کارگران بعضی از کشاورزان شالیکار تراش زدن مرزها و از بین بردن علفها را شخصاً و از نیمه دوم اسفند ماه با هدف صرفه جوئی و عدم پرداخت هزینه های کارگری شروع می کنند . اما این مورد فقط برای کشاورزان جوان و احیاناً کشاورزانی که هنوز جوان علاقمند به امور کشاورزی را در خانه داشته باشند صدق می کند که در حال حاضر بسیار اندک هم می باشند .
اولین اقدام کشاورزان شالیکار گیلانی در شروع فصل کشاورزی اقدامی است جمعی ، که مربوط به همه کشاورزان می باشد ، و آن لایروبی انهار و رودخانه های مسیر استفاده از آب کشاورزی می باشد.
در قدیم آب سوار ( آب سوار را اهالی روستا و کدخدا درفصل پائیز یا زمستان انتخاب می کردند و معمولاً بیشتر حل و فصل اموری که به نحوی با آب ارتباط داشته باشد به عهده آب سوار بود ) چند روز قبل از لایروبی و پاک کردن نهر به شالیکارانی که در مسیر نهر یا رودخانه سهمی از آب دارند خبر می دهد که فلان روز برای شروع کار انتخاب گردیده و آنها موظفند که در روز موعود حضور داشته باشند.
صبح روز موعود آب سوار در نزدیکی روستا با به صدا درآوردن شیپور و سرنا شروع کار لایروبی را اعلام می کرد، با این اعلام کشاورزان که از قبل در جریان قرار گرفته اند هر کدام با وسیله مناسب کار از جمله داس و بیل به طرف نهر مورد نظر حرکت می کنند.
در هر روستا چند شاخه نهر آب رسان و نهرهای فاضل کش ( نهرهای فرعی که آبهای اضافه مزارع به آن ریخته و به دیگرمزارع منتقل می شود ) وجود دارد آنچه که در روستای ما قرار دارند به ترتیب وسعت عبارتند از :خمام رود و کولاک رود که از همان خمام رود منشعب میگردد.
اینکه افراد برای کار لایروبی چگونه انتخاب می شدند بدین صورت بود که هر مزرعه کشاورزی ممکن است تا رسیدن آب به آن، آب، از دو یا سه و یا حتی چهار نهر عبور کرده و مزرعه را سیراب نماید، کشاورز این مزرعه باید برای تسهیل عبور آب و روان شدن آن به مزرعه، به موقع نسبت به پاک کردن و لایروبی آن اقدام کند. البته ممکن است شرکای یک شاخه نهر حتی به چندین ده نفر هم برسد، بنابراین، این تعداد باید برای تعمیر و نظافت نهر به آب سوار کمک و یاری دهند. در غیر اینصورت، اگر یکنفر نتوانست در آن روز جهت پاک کردن نهر شرکت کند اولاً می تواند کس دیگری را به جای خود معرفی کند و یا یک روز دیگر را به جای آنروز کار کند.
امروزه به دلیل کوچک شدن مزارع، که ناشی از تقسیم شدن مزارع بین وراث و یا فروش بخشی از مزرعه بغیرمیباشد، کار جمع آوری کشاورزان برای لایروبی انهار با مشکلات فراوان روبرو است و همیشه تعداد زیادی از کشاورزان به بهانه های مختلف غیبت می کنند یا حد اکثر کارگرانی را به جای خود معرفی می کنند. با توجه به اینکه کارگران اجیر شده هیچوقت مانند کشاورز مربوطه دلسوزانه نسبت به لایروبی اقدام نمی کنند امروزه کار لایروبی به نظافت نهر و زدودن خار و خاشاک و شاخه و برگ زائد مسیر خلاصه گردیده است و عمدتاً کف نهر ها کنده نمی شود که همین امر موجب کاهش حجم نهرها و نهایتاً حرکت کند آب می گردد….ادامه دارد….
متن : وب toofankab
جمع آوری و تنظیم و عکس از: عاکف معززلسکو
سایت کرکان بندرانزلی
