لنگرود ، بازار پررونق خرید و فروش پرندگان مهاجر
احمد زاهدی
لنگرود شهری با قریب به یک صد هزار نفر جمعیت در شرق گیلان، چند سالی‌ست به بازار پر رونق خرید و فروش پرندگان مهاجر بدل شده است. و نه تنها در بازار معروف ماهی فروشان، عرضه و فروش پرندگان مهاجر به تعداد بسیار زیاد و در ملاء عام انجام می‌پذیرد؛ بلکه کافی‌ست در خیابان‌های شهر قدم بزنید تا به راحتی با فروشندگان دوره گردی که بدون واهمه شما را به خرید انواع پرندگان مهاجر، علی الخصوص خوتکا و چنگر دعوت می‌کنند روبرو شوید.
دوستداران محیط زیست امید داشتند با تغییر مدیریت پیشین محیط زیست شهرستان که عکس العمل کاملا منفعلانه در قبال این جلوه آشکار از بی قانونی و تقابل با طبیعت داشت، شاهد جلوگیری از عرضۀ پرندگان مهاجر باشند. اما علیرغم انتصاب مدیریت جدید ادارۀ حفاظت محیط زیبست لنگرود، امین نجات و علیرغم همه امیدهای اولیه برای بهبود شرایط محیط زیست در این شهرستان، با فرارسیدن فصل سرما نه تنها هیچ گونه برخوردی با عرضه کنندگان غیر قانونی گونه های مختلف پرندگان و آبزیان مشاهده نمی‌شود؛ بلکه این وضعیت ولنگار، به مراتب تشدید هم شده است. تا حدی که به جرأت می‌توان از لنگرود به نام فریدونکنار پرندگان مهاجر در گیلان نام برد.
این مسأله بیانگر آنست که سازمان حفاظت محیط زیست نیازمند تغییر نگرش مدیران ارشد در مقولۀ مسائل اختصاصی محیط زیست است و صرفاً با تغییر چند مدیر در سطوح شهرستان‌ها، امید به ایجاد تغییر محسوسی در وضعیت ساده‌ترین معضلات زیست محیطی نیست. در این بین دو موضوع مهم و قابل توجه وجود دارد. نخست بحث مدیریتی و دیگری بحث اجتماعی.
مدیران غیر بومی که تجربۀ کار در استان‌های شمالی را ندارند، به جهت تفاوت جنس کار و تفاوت قوانین محیط زیست در استان‌های شمالی با سایر کشور، مدت زمانی را باید صرف کسب تجربه کنند. اما جایگاه مدیریت در یک شهرستان، جایگاه کسب تجربه نیست، بلکه این جایگاه باید مجالی برای خرج تجربه باشد، موضوعی که باید سرلوحۀ مدیران ارشد برای انتخاب مدیران میانی محیط زیست در شهرستان‌های گیلان شود.
باوجود اینکه فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان گیلان از آغاز آخرین هفتۀ مهرماه، همزمان با شروع فصل مهاجرت پرندگان و آغاز فروش پروانۀ شکار، به تمام پاسگاه‌ها و نیروهای اجرایی محیط زیست استان جهت افزایش گشت‌های حفاظتی از مناطق تحت مدیریت اعلام آماده باش کامل نمود. به نظر می‌رسد نگرش گزارشی و تبلیغاتی برای مدیران محیط زیست در برخی شهرستان‌ها بیشتر به عاملی برای پوشش کم کاری‌ها و ناتوانی‌ها بدل شده است. به عنوان مثال کافی‌ست به سایت رسمی حفاظت محیط زیست گیلان مراجعه کنید تا شاهد خبر عزاداری ایام محرم در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان لنگرود باشید. در حالیکه این موضوع و خبر آن با ادارۀ محیط زیست لنگرود هیچ ارتباطی ندارد! و هیچ یک از کارکنان ادارۀ حفاظت محیط زیست لنگرود در این برنامه حضور هم نداشته‌اند. بدین ترتیب تمرکز بر روی فعالیت‌های تبلیغاتی غیر مرتبط، عاملی برای عدم تمرکز بر فعالیت‌های اجرایی شده است. حتی این فعالیت‌های تبلیغاتی در مسیر صحیح نیز صورت نمی‌گیرد. به عنوان مثال شاید هیچ ماهی فروشی در بازار لنگرود نداند که گونه‌ای مانند اردک ماهی از گونه‌های حمایت شده و حفاظت شده است؛ اما به وفور شاهد عرضۀ این گونۀ ارزشمند برای فروش در بازار هستیم.که نشانۀ عدم اطلاع رسانی صحیح و فعالیت‌های فرهنگی و اطلاع رسانی ادارۀ محیط زیست در شهر کوچکی مانند لنگرود است.
از دیگر سو فقر اقتصادی و بی‌کاری گستردۀ جوانان، صید و شکار را به منبع درآمدی متداول تبدیل کرده است. و صرفاً با رویکرد فرهنگی نیز نمی‌توان امیدی به جلوگیری از شکار و صید بی‌رویه داشت؛ چرا که فرصت‌های شغلی در این شهرستان محدود و درآمد مردم بسیار کم است و بسیاری نیز از این طریق امرار معاش می‌کنند. برخورد قضائی و افزایش جرائم برای شکار و صید غیرمجاز، چنانکه تاکنون صورت گرفته نیز با توجه به نیاز اقتصادی صیادان و شکارچیان، کم اثر خواهد بود. وضعیت به‌گونه‌ای شده است که تعداد شکارچیان و صیادان گاهی از صید بیشتر است و هرکس تلاش بیشتری برای شکار و صید بیشتر و درآمد بیشتر می‌کند که این موضوع خود به طبیعت شکننده و محیط زیست و جانوری آسیب شدیدی وارد می‌کند. یکی از راه‌های کنترل صید و شکار، علاوه بر نقش بازدارنده و تبلیغی سازمان محیط زیست، ایجاد اشتغال و رسیدگی به وضعیت معیشتی مردم است. تا صید و شکار و عرضۀ آن در بازار نیز متناسب و به میزان محدود انجام گیرد. اما با ادامۀ روند کنونی، فعالان و دوستداران عرصۀ محیط زیست امیدی برای ممنوعیت تجارت گونه‌های ممنوع در لنگرود ندارند.
منبع: روزنامه شرق ۲۹ر۷ر۱۳۹۵
احمد زاهدی
ahmadzahedi@gmail.com