تغییرات آب و هوا و چگونگی برخورد ما با آن ما عصر ما و در نهایت میراث جهانی را که ما برای نسل های آینده بر جای می گذاریم ، تعریف خواهد کرد.
بان کی – مون دبیر کل سازمان ملل متحد
در بحث سلامت و تغییرات آب و هوائی نخست باید انواع مواجهات هواشناختی را از هم تمییز دهیم در این راستا به بررسی دو اصطلاح رایج می پردازیم.
وضع هوا (weather):
عبارت است از تغییرات موقت اتمسفر که معمولا” در مقیاس چند دقیقه تا چند هفته در نظر گرفته می شود. در حقیقت به حالت گذرا و محلی جو در یک منطقه مشخص وضع هوا گفته می شود. وضعیت هوا به معنی تغییرات کوتاه مدت وضعیت جوی است . عناصر مهمی چون دما ، رطوبت ، ابر، نوع و مقدار بارندگی ، فشار هوا ، باد و … در تعیین وضعیت هوا مؤثرند . این عناصر را نباید جدا از هم در نظر گرفت ، چرا که در ارتباط با یکدیگر هستند . مثلاً دمای هوا مهم ترین عنصری است که تغییرات آن باعث ایجاد تغییر در سایر عناصر جوی می شود . بطور مثال سبب تغییر فشار هوا و تغییر در شرایط و وضعیت باد می شود.
اقلیم (climate):
عبارت است از وضعیت میانگین و دائمی فضای زیر اتمسفر که ویژگی نوع زمین و آبهای آن منطقه را تعیین می کند، این وضعیت دربرخی مناطق ویژه معمولا” تا سالها ادامه می یابد.
بخش های مختلف جهان از نظر بارش ، دما ، وزش باد و میزان رطوبت سالانه یکسان نیستند و به همین علت است که در جهان آب و هواهای گوناگون دیده می شود تنوع های آب و هوائی در واقع نوسان های آب و هوائی حول یک حد میانگین هستند که شامل نوسانات فصلی و چرخه های منطقه ای در مقیاس وسیع اتمسفری و نیز چرخه های اقیانوسی نظیر پدیده El- nino و نوسانات شمالی آتلانتیک شمالی (ENSO) می شوند.
تغییرات اقلیمی در خلال برهه های زمانی در حد دهه و حتی مقیاسهای بالاتر رخ میدهند این تغییرات جهانی در خلال قرن ها و هزاره ها تا عصر حاضر به شکل طبیعی خود بوجود آمده اند دلیل این تغییرات وجود توده های قاره ای ، تنوع چرخه ها،اختلاف در میزان دریافت انرژی خورشیدی و فعالیت های آتشفشانی بوده است اما اخیرا” و در دهه های گذشته آثار فعالیت های مخرب انسانی با شدت فراوان باعث تغییرات اتمسفریک و متعاقب آن پدیده تغییرات جهانی آب و هوا گردیده است.
سیستم های آب و هوائی
وضعیت آب و هوای زمین توسط مجموعه ای از واکنش ها بین انرژی خورشیدی ،اقیانوس ها ،اتمسفر،کریوسفر ،سطح زمین و بیوسفر تعیین می شود انرژی خورشید نیروی اصلی هدایت کننده تغییرات آب و هوائی و اقلیمی را تامین می کند.
اختلاف دما در سطح کره زمین (که بطور طبیعی در خط استوا بیشتر و در قطبین کمتر است ) عامل ایجاد جریانهای کنوکسیونی در اتمسفر و اقیانوس ها بوده و همین امر بادها و جریانات اقیانوسی روزمره را پدید می آورد.
بطور کلی ۵ لایه موازی و متحد المرکز کره زمین را احاطه می کند پائین ترین لایه (تروپوسفر) از سطح زمین شروع و تا شعاع ۱۲-۱۰ کیلو متری ادامه دارد آب و هوای زمین در واقع در این لایه شکل می گیرد.
لایه اصلی بعدی استراتوسفر است که از ناحیه پایان تروپوسفر تا شعاع حدود ۵۰ کیلومتری سطح زمین ادامه دارد ازنی که در این لایه وجود داردقسمت عمده امواج پرانرژی U.V را مهار می کند .
در بالای این لایه ۳ لایه دیگر با نام های مزوسفر ،ترموسفر و اگزوسفر و جود دارد بطور کلی این ۵ لایه اتمسفری میزان انرژی خورشیدی که به کره زمین می رسد را تقریبا نصف می کنند.
برخی از گازهای گلخانه ای شناخته شده که در مقادیر اندک در اتمسفر وجود دارند(همچنین بخار آب ،دی اکسید کربن ،اکسید های نیتروژن ،متان،هالو کربن ها و ازن) در حدود ۱۷% انرژی خورشیدی که از آنها عبور می کند را جذب می کنند وقسمت عمده دیگری از انرژی خورشیدی که به سطح زمین می رسد بصورت امواج بلند Infrared بازتابش می شود. این قسمت از انرژی بازتابش شده مجددا” توسط گازهای گلخانه ای که در اتمسفر پائینی وجود دارد به دام افتاده و جذب می شوند و همین امر باعث گرمتر شدن سطح زمین می شود این بار اضافی گرمائی تحت عنوان ” اثر گلخانه ای ” شناخته می شود.
گازهای گلخانه ای
فعالیت های انسانی که به نوعی باعث افزایش مقادیر گازهای گلخانه ای در اتمسفر شده است پدیده گلخانه ای را تشدید می کنند در حال حاضر افزایش چشمگیر استفاده از سوخت های فسیلی ، فعالیت های کشاورزی و برخی دیگر از فعالیت های اقتصادی بطور فزاینده ای باعث افزایش انتشار گازهای گلخانه ای شده است مقدار دی اکسید کربن موجود در اتمسفر جهان حدود ۳۰% نسبت به آغاز دوران انقلاب صنعتی افزایش یافته است.
بررسی میزان دی اکسید کربن اتمسفری از سال ۱۰۰۰ تا سال ۲۰۰۰ میلادی
در جدول ۱-۲ مثال هائی از مقادیر چند گاز گلخانه ای در بین سال های ۱۹۷۰ تا ۱۹۹۸ و میزان تغییر آن در خلال سال های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۹ و نیز میزان عمر اتمسفری آنها نشان داده شده است.
میزان عمر اتمسفری به میزان زیادی به سیاست های اتخاذ شده توسط سیاستمداران بستگی دارد زیرا انتشار گازهای گلخانه ای و باقی ماندن طولانی مدت آنها مستلزم ادامه تولید این گازها در شرایط غیر قابل بازگشت و ادامه تغییرات آب و هوائی در طول دهه ها و قرن ها است.
مطالعه اثرات آب و هوائی بر سلامت
مطالعه آثار آب و هوا و پدیده های آب و هوائی بر روی سلامت انسان نیازمند بررسی صحیح و شناخت انواع مواجهات هواشناسی است وضع هوا و اقلیم را می توان در شماهای متفاوت فضائی و زمانی بررسی کرد.قسمت اعظم تحقیقات در این زمینه نیازمند اطلاعاتی است که در طولانی مدت بدست می آیند .
بطور مثال اثبات اینکه چگونه تنوع های اقلیمی و تغییرات آب و هوائی شیوع بیماری مالاریا را در مناطق مرتفع افریقای تحت تاثیر قرار داده است در کوتاه مدت بسیار مشکل است بخصوص از این جهت که تعاریف سلامتی ،وضع هوا و دیگر اطلاعات وابسته در یک زمان ، مکان و مقیاس معین جمع آوری نشده اند.
طوفان های شدید ،سیل ها ،خشکسالی ها ،گرم شدن تدریجی هوا و تاثیرات سوء این بحران ها بر وضعیت تامین آب سالم و غذا و دسترسی به خدمات بهداشتی درمانی از مهمترین آثار گرمایش جهانی زمین و تغییرات آب و هوائی به شمار میروند.
ارسالی و مترجم :
مهندس رضا یوسفی
برگرفته از سایت رسمی آژانس حفاظت محیط زیست امریکا
www.epa.gov
