انتخاب عنوان”تربه بر و ما ادراک تربه بر” با نیات متفاوتی انجام شد اول آنکه روستای عزیزم یعنی تربه برعلیرغم قدمتی که دارد برای همه ناشناخته مانده است و نگارنده بررسیهای جامعه شناختی که در این خصوص انجام داده کمتر منابعی را یافته که در آن از تربه بر نامی برده شده باشد از محدود منابعی که در خصوص معرفی این روستای همیشه مظلوم نام برده شده است عبارتنداز: لغت نامه دهخدا و کتاب تاریخ گیلان و سایت کرکان (karkan.ir)واین منبع اخیر هم به استناد دو منبع قبلی توضیحات مختصری در خصوص این روستا، وجه تسمیه نامش و محصولات آن و ساکنین آن نوشته  اند.

   دوم اینکه در این مقال سعی دارم تربه بر را بیشتر و با جزئیات آن اعم از تاریخجه پیدایش، خانواده های ساکن، محصولات، فرهنگ و فولکلور و هر جیزی که برای مخاطبین و طالبین شناخت این روستای زیبای ساحلی و سرسبز در کنار تالاب بندرانزلی و همچنین کمبودها و چالش های موجود در آن از دیر باز تاکنون لازم باشد منتشر نمایم .با عنایت به اینکه اطلاعات نگارنده با توجه به قلت منابع و ناکافی بودن بررسیها و تحقیقات قطعاً محدود و ناقص میباشد لذا از همه کاربران محترم خصوصا” تربه بریهای عزیز که در اقصی نقاط میهن و حتی فراتر ازآن در سایر کشورها مقیم هستندو اهل مطالعه و تحقیق و علاقه مند به معرفی زادگاهمان تربه بر هستند(هر چند برخی از هم ولایتی های نامهربان خود را از داشتن پسوند نام تربه برآزاد و حتی از شناسنامه خودشان پاک کرده اند) متواضعانه خواهشمندم حقیر را در این کار یاری و با ارسال آثار و یافته های خود برای ثبت در حافظه تاریخ و همچنین بهره مندی آیندگان گامی ارزشمند بر دارند. امید که مرضی حق تعالی قرارگیرد.

الف)موقعیت جغرافیایی

روستای تربه بر در ساحل جنوبی تالاب بندر انزلی واقع و از شمال به تالاب از جنوب به اراضی روستای قرابای شهرستان صومعه سرا ، از شرق به روستای آبکنار و از غرب به روستای اشپلاء محصور گردیده است . این روستا بوسیله یک راه ارتباطی ۳۵کیلومتری به شهرستان بندر انزلی که از لحاظ تقسیمات کشوری هم جزء آن شهرستان محسوب میشودمتصل است. البته تربه بر راه ارتیاطی دیگری که آن را به شهرستان صومعه سرا و مرکز استان متصل میکند دسترسی دارد و راه اخیر که همان جاده ترانزیتی آستارا- رشت بوده و از نزدیک روستای قرابا میگذرد و به خاطر سهل الوصول بودن آن و دسترسی بهتر به آزاد راه رشت-قزوین بیشتر مورد استفاده کسانی که قصد رفتن به رشت و یا دیگر نقاط کشور را دارند قرار میگیرد. به غیر از این دو راه یک راه ارتباطی آبی هم وجود دارد که با طی نمودن دو کیلومتر راه آبی روستا را به روستای سنگاچین در کیلومتر ۱۰جاده انزلی به رضوانشهر متصل مینماید.و البته به علت فقدان وسیله نقلیه دریایی و  اسکله مناسب در دو طرف این مسیر چندان مورد استفاده نمی باشد.

ب) وجه تسمیه نام تربه بر

  در خصوص نام ” تربه بر” گفته ها بسیار است اما مستند قابل اتکا و قبولی وجود ندارد. طبق نقل معروف تربه بر به خاطر کشت بسیار گیاه ترب در قدیم به این نام مرسوم گردیده است و این نقلی است که مرحوم دهخدا در توصیف واژه ” تربه بر ” در لغت نامه مشهور خود به روستایی در حاشیه مرداب بندر انزلی که مردمان آن به کشت ترب اشتغال دارند اشاره دارند.اما هیچ دلیل مستند و متقن برای آن وجود ندارد. اما آنچه مسلم و مبرهن است و به واقعیت نزدیک، کشت و زرع ترب که اکنون نیز در این روستا بخصوص در فصل پاییز رواج دارد میتواند وجه تسمیه مناسبی برای اسم روستا باشد.

ج) تاریخچه تربه بر

 در خصوص تاریخ پیدایش روستا مستند قابل اتکایی در دست نیست ، اما آن چه مسلم است روستا قدمت زیادی دارد و بنا به قول بزرگترها و ریش سفیدان محلی ، روستا قبلاً در محلی که امروزه به گویش محلی درویش دار(درخت درویش) گفته میشود واقع بوده است و به علت شیوع بیماری طاعون بسیاری از اهالی از بین رفته و بازماندگان به محل فعلی کوچ کرده اند. و ظبق مستندات تاریخی آخرین باری که بیماری طاعون در منطقه شیوع پیدا کرده است در زمان صفویه بوده و بنابراین روستا قطعا” بیش از سیصد سال قدمت دارد.

د) محصولات کشاورزی

  محصولات کشاورزی روستا از دیر باز متفاوت بوده و هر از چند سالی جابه جا شده و تغییر میکند(البته این پدیده خاص روستای ما نبوده و اقصی نقاط کشورمان به خاطر فقدان حاکمیت اصول مدیریتی برتولیدمحصولات کشاورزی مبتلا به آن بوده و هر چند سال یک بار به خاطر متضرر شدن کشاورزان نوع کشت عوض میشود و در خصوص دلایل آن هم چون از حوصله این بحث خارج است انشاءا…بعداً بصورت مستقل پرداخته میشود) زمانی صیفی کاری رونق بسیاری داشت .بعدها کشت توتون سیگار رونق یافت . پرورش و تولید ابریشم نیز چند صباحی از رونق چشمگیری برخوردار بود. اما تنها محصولی که همواره یک پای ثابت تولید کشاورزی روستا بوده و هست برنج است. غالب ساکنین روستا یا برنج میکارند و یا حداقل زمین برنجکاری دارند که به دیگران اجاره می دهند. از دیگر محصولات روستا میتوان از سیر،سیب زمینی، بادام زمینی، حبوبات(انواع لوبیا و باقلی) و سبزیجات که به صورت محدود و برای مصارف شخصی انجام میشود نام برد. روستا فاقد محصولات درختی به صورت حرفه ایی بوده اما از محصولات باغی روستا که غالباًبه صورت شخصی و در حیاط منازل کشت شده اند. میتوان به انواع گلابی که در اصطلاح محلی “خوج” گفته میشود، انارترش، گوجه سبز، گردو، انواع انجیر و به صورت خیلی محدود نارنج، فندق و ازگیل میباشد.

ه) ساکنین و دین

  ساکنین روستا به اتفاق مسلمان و دارای مذهب شیعه اثنی عشری میباشند. روستای تربه بر در شلوغ ترین زمان خود حداکثر ۱۰۰تا۱۱۰خانوار حدود۵۰۰نفر سکنه داشته است و ترکیب جمعیت نیز غالباً فامیل و شامل چند خانواده مشهور میباشند که به ترتیب جمعیت خانواده ها عبارتند از خانواده های خلیلی، باقری، اسماعیلی، پورجعفری، مرتضایی ،منصف ، کوثری، گلچهره ،گلی ونجفیان است. دیگر خانواده های روستا هم شامل محمدی،دلاور، ملک زاده ،نصیری، لطیفی، رضایی، سلطانبخش، مرادی، وطنخواه، رجبی ،وطندوست، فلاح و…. میباشند. البته در سالهای اخیر به علت هجرت جوانان روستا به شهرها و خالی شدن روستا از جمعیت فعال موجب مهاجرت برخی خانواده ها از شهرستانهای اطراف مانند تالش به این روستا و انجام کشت و زرع در اراضی بلا استفاده ساکن شده اند که من هیچ شناختی نسبت به قومیت مذهب و دیگر اطلاعات جمعیتی آنها ندارم.

.

نویسنده: نادر وطن خواه تربه بر

منبع: torbehbar.blogfa.com

گردآوری: سایت کرکان بندرانزلی (www.karkan.ir)