روستایی زیباست از حومه ٔ آستانه اشرفیه و ۱۰۰۰ تن سکنه دارد و مردم آن به کشت برنج اشتغال دارند. زبان مردم آن گیلکی بیه پیشی است و دارای پنج محله می باشد رود شمرود از این روستا می گذرد .نام آن در کتب قدیمی از جمله تاریخ گیلان و دیلمستان میر ظهیرالدین مرعشی و تاریخ گیلان عبدالفتاح فومنی آمده است.از جمله اینکه “سید حسن کیا، برادر سید علی کیا پسر امیرکیا ملاطی، پس از تصرف بیه پیش، برادر خود را امیر گوکه و کیسم و اشپیس و کماچال نموده و این ظاهرا باید به سال ۷۶۷ ه.ق باشد. وی پس از تسخیر منطقه ی اشپیس و کماچال و کیسم در سال ۷۶۹ ه.ق رسما حکومت گوکه را نیز بر تصرفات خود افزود و امارت آنجا را نیز از برادرش گرفت. متاسفانه منابع چندانی از زندگی وی در دسترس نیست اما همین قدر می دانیم که در رمضان سال ۷۹ ه.ق جنگ خونینی پس از اتحاد فرمانروایان بیه پس برای بیرون راندن سادات امیرکیایی از گیلان صورت گرفت. سید علی کیا همراه با بسیاری از کیانیان توسط قوای امیره دباج فرمانروای بیه پس در رشت به قتل رسیدند که از جمله آنان سیدکیا است. “

از جمله افراد شاخص کماچالی می توان نفرات زیر را نام برد:

ملا علی کامی گیلانی – نویسنده کتاب خواص الحیوان متعلق به قرن یازدهم
آیت الله العظمی شیخ عبدالرسول حجت انصاری
آیت الله شیخ علامه حجت انصاری
آشیخ خلیل مجتهد پرده خرم
سپهبد ابوالحسن سعادتمند
اصغر ابراهیمی – وزنه بردار

مراسم علم بندی
مراسم علم بندی در دوم محرم هر سال در روستای بالا محله و میان محله ی کماچال و سوم محرم در پایین محله و نهم محرم در رجه سر برگزار می شود. این مراسم تقریبا از ساعت دو بعدازظهر، با حضور مردم روستا ، مهمانان از روستاها و شهرهای دیگر آغازمی شود ،مداحان نوحه می خوانند و مردم به یاد سالار شهیدان، بر سر و سینه می زنند ،مبدأ عزاداران ، مسجد جامع بالامحله ی کماچال است و مقصد، بقعه آقاسید علی کیا ،که البته کمتر از یک کیلومتربا مسجد فاصله دارد . سوگواران اشعاری مانند ” ای فلک بازی به حال مصطفی کردی چرا / با علی و فاطمه جور و جفا کردی چرا ؟ کشته شد در کربلا آرام جان فاطمه / روضه رضوان سیه پوشم برای فاطمه ( ای محبان حسین ) و نوای عزادران که به صورت هماهنگ : گوید خروش فاطمه ، یاران حسین من چه شد ؟ گفت حضرت زهرا به فغان آه حسینم ای وای حسینم را سرمی دهند. پس از بازگشت دسته عزاداری کماچال بالا به مسجد جامع، ریش سفیدان محل ،علم کوچکی را که پرچم سیاهی بر روی آن آویخته است با اشعارذکر شده ، به بیرون مسجد منتقل می کنند و بر ستون بیرونی مسجد، به علامت شروع سوگواری ابا عبدالله الحسین (ع) می بندند، آنگاه اهالی روستا با غذاهای نذری از مهمانان در منزل و مسجد پذیرایی می کنند .

اماکن مذهبی کماچال
بقعه و مسجد آقا سید محمد ابن امام رضا – پائین محله کماچال ( کوچه اسسونه )
مسجد جامع کماچال – قاضی محله کماچال
مسجد صاحب الزمان (عج) – میان محله کماچال
مسجد آل محمد – نصیر محله پایین محله کماچال
مسجد امام سجاد – رجه سر کماچال
مزار آقا سید علی کیا و قبرستان عمومی – بالا محله کماچال

همسایه های کماچال
آستانه اشرفیه
نیاکو
بازکیاگوراب
توستان
لاهیجان
شهیداسر
رودبنه
کنفگوراب
مردمکده

مواد ومصالح رایج در ساخت یک بنای بومی جلگه گیلان:

الف) چوب

ب) گالی یا کولش

ج) گل « به شکل مخلوط با گالی یا کولش و به عنوان کاهگل استفاده می شود »
د) آهک و گچ « عمدتا برای رویه نهایی دیوارها کاربرد داشت »
استفاده از گالی یا کولش نیز، تنها محدود به پوششی برای سقف شیبدارنیست ، جالب اینجاست که ریسمان تابیده شده از کولش که به « وریس » معروف است، گاهی نقش سازه ای دارد؛ این در حالی است که وریس عمدتاً در محل اتصال دو عضو چوبی کاربرد زیادی داشته است. رنگ غالب یک بنای بومی غالباً در هارمونی کامل با محیط اطراف می باشد. لازم به ذکر است که چوب نیز نقش سازه ای مهمی را در سازه های بومی گیلان دارا می باشد.

.
منبع:komachal.blogfa.com
shahidhamzeansari.blogfa.com
گردآورنده: سایت کرکان بندرانزلی