نام پارسی : گوجه فرنگی

نام علمی : Lycopersicum esculentum

نام انگلیسی : Tomato

لقب فرانسوی : سیب عشق

مقدمه :

گوجه فرنگی ، بومی ارتفاعات امریکای جنوبی است . این گیاه بعدها توسط سرخپوستان به آمریکای مرکزی و مکزیک برده شد و مهاجرین اسپانیایی توانستند بذر این گیاه را با خود به اسپانیا و اروپا ببرند . تا قبل از سال ۱۸۲۰ در اروپا این گیاه جنبه زینتی داشت و فقط برای گیاه شناسان و داروسازان جالب توجه بود که بعد از آن کم کم به عنوان سبزی کشت شد و به تدریج مورد توجه قرار گرفت.

گیاه شناسی :

گوجه فرنگی گیاهی علفی و یکساله است که از خانواده بادمجانیان Solanaceae می باشد . ۷۰ درصد ریشه های فرعی اش تا عمق ۲۵ سانتیمتری قرار می گیرد .

رشد ساقه گوجه فرنگی پس از تشکیل گل آذین و یا جوانه برگ در راس آن ، از رشد باز مانده و پس از آن کمی متمایل تر نسبت به حالت قبلی به رشدش ادامه می دهد که به آن سیمپودیال Sympodial می گویند.

برگ های گوجه فرنگی مرکب و متناوب هستند. اندازه برگ ها نسبت به عنواع مختلف متفاوت است . تعداد برگ ها نیز بستگی به توع واریته ، میزان دما و شرایط نوری فرق می کند . برگ ها و ساقه پوشیده از کرک هایی ریزی هستند که در واریته های مختلف متفاوت بوده .

گل ها در گوجه فرنگی معمولا یکی پس از دیگری شکفته می شوند بدین ترتیب مدت گل دهی این گیاه تا چندین هفته به طول می انجامد.

لیکوپین ( Lycopin ) و کاروتن ( Carotin ) رنگ میوه را سبب می شوند و وقتی میوه رشد می کند کلروفیل که رنگ سبز میوه را بوجود می آورد ، جایش را به لیکوپین می دهد. هر چند شدت نور رنگ پذیری میوه را افزایش می دهد ، ولی دمای زیاد ( بیش از ۳۲ درجه ) و دمای کم ( کمتر از ۱۶ درجه ) در اثنای رسیدن میوه تولید لیکوپین را کاهش می دهد.

میوه نارس گوجه فرنگی همانند سایر گیاهان این خانواده دارای سولانین ( Solanin ) است که یک نوع آلکالویید است . با مصرف مقدار زیاد سولانین سر درد و خشکی پوست بوجود می آید.

تاکنون بیش از ۱۰۰۰ رقم از آن گزارش شده است که می توان از مهمترین آنها که در ایران کشت می شود از رد کلود ، کل جی ، رد تاپ ، رد جرس ، وسترن رد و همینطور رقم هایی که مهندس زهرا فرشید از آنها نام برده پولاد ، هلندی و petpride نام برد.

ارزش غذایی :

گوجه فرنگی یکی از سبزی های مهمی است که به علت داشتن انواع ویتامین ها ، کاروتن ، اسید های مفید ، قند و املاح معدنی نقش مهمی را در سلامت انسان ایفا می کند . مقدار کالری گوجه فرنگی زیاد نیست و به همین علت مصرف آن در رژیمهای لاغری توصیه می شود.

دما و نور :

گوجه فرنگی نیاز به دوره گرمایی بلندی دارد و کلا یک محصول فصل گرم می باشد و به دمای بین ۲۷ تا ۳۰ درجه سانتیگراد نیاز دارد و همچنین نور کافی برای رشد و گلدهی اش نیاز است ( بیش از ۲۰ کیلو لوکس ) .

مشکلات :

گوجه فرنگی نمی تواند شب های سرد را به خوبی تحمل کندو رطوبت زیاد در تابستان باعث بروز بیماری های قارچی می شود. از طرف دیگر باد های خشک ممکن است موجب ریزش گل ها و بارور نشدن آنها بشود. آفتاب شدید در بسیاری از ارقام حساس به ویژه آنهایی کهبرگ کمتری دارند موجب آفتاب سوختگی میوه ها می گردد. رشد و نمو گوجه فرنگی در دمای بالاتر از ۳۷ سانتیگراد متوقف می شود . اگر گوجه در سرما باشد و نور مستقیم چند ساعت در روز دریافت نکند و مدام آبیاری شود گل نمی دهد و در نتیجه میوه تولید نمی شود. اگر در گلدان می خواهیم کشت کنیم نباید از ارقام فضای ازاد استفاده کنیم زیرا ریشه زیادی تولید میکنند و چون نم توان همه ریشه ها را خاک داد بروی محصول تولید شده تاثیر می گذارد.

خاک :

گوجه فرنگی را می توان در کلیه خاک ها کاشت اما چنانچه زودرسی مورد توجه باشد و همینطور کیفیت بهتر محصول ، خاک های سبک و کلا زمینی که دارای زهکش خوبی باشد ترجیح داده می شود اما اگر افراط و تفریط صورت گیرد یعنی در خاک های خیلی سنگین ( رسی ) ویا خیلی سبک ( شنی ) نیز میزان محصول پایین می آید . مناسب ترین PH برای رشد ایم گیاه بین ۵/۵ تا ۷ است.

کود :

نیاز گوجه فرنگی بیشتر به ازت ، فسفر و پتاس است ( NPK ) و دادن این کود هم عملکرد گیاه را بالا میبرد و هم در مقابل افات و بیماری ها مقاوم تر می کند . البته دادن میکروالمنتها یا عناصر کم مصرف نباید فراموش شود اما به مقدار کم. خاک بسترتان را هم اگر با کود حیوانی پوسیده شده مخلوط کنید بسیار مفید است.

بذر و نشا :

دمای جوانه زنی حدود ۲۲ درجه می باشد. میتوان گیاه را مستقیم در بستر اصلی کاشت ، اما می شود نشا کاری کرد و نشا های مناسب را در بستر اصلی کاشت البته این مسئله خود دارای رعایت کردن و انجام دادن مسائلی هست که خود یک مبحث جداگانه است که بعدها در پستی دیگر به آن پرداخته می شود.

آبیاری :

در ابیاری گوجه فرنگی نباید زیاده روی کرد زیرا این گیاه به این صورت را نمی پسنددو بهتر است هر موقع احساس به نیازش شد ابیاری شود یا برای اماتورها مثلا کمی خاکش خشک شد.

منبع: giahekoochak.blogfa.com
گردآورنده: سایت کرکان بندرانزلی