از سال ۱۳۷۱ هـ. ش کل مجموعه به سازمان میراث فرهنگی کشور واگذار گردید و سالن مستطیل شکل نسبتاً وسیعی که در جوار برج آرامگاه بود برای احداث موزه تاریخ چای ایران در نظر گرفته شد. این طرح با پیشنهاد، نظارت و اجرای میراث فرهنگی و با غرفه بندی و بهره گیری  از تزیینات سنتی چوبی بسیار زیبا ، در دو طبقه پلکانی شکل ، در شهریور ماه ۱۳۷۵ هـ . ش به پایان رسید.

این مجموعه هم اکنون با داشتن ادوات و وسایل سنتی و تخصصی مربوط به چای و مدارکی مربوط به چگونگی فعالیت های پدر چای ایران ، همه روزه پذیرای بسیاری از افراد بومی و نیز گردشگران است.

موزه چای دارای سه قسمت است؛ قسمت آرامگاه که با برجی مرتفع و چهارگوش در غرب ، و سالن اصلی که با دو اتاق به ابعاد حدود ۱۴ متر مربع در شرق جای دارند. ورودی اصلی بنا در سمت شرق که ابتدا به دو فضای جانبی تالار اصلی گشوده می شود، با پرده ای از نمایش تعزیه آراسته شده است. در سمت راست ، اسناد و مدارک تاریخی مربوط به کشف و امتیاز و عکس های اولیه کاشف السلطنه به دیوار آویخته شده است. اتاق سمت چپ محل اسکان مدیر و اتاق نگهبانان موزه است.

تالار اصلی توسط یک طبقه چوبی به دو بخش فوقانی و تحتانی تقسیم می شود و در ابتدای تالار دو پلکان چوبی با حالتی نیمه دوّار به طبقه دوم منتهی می گردد. در جانب دیگر تالار در طبقه همکف ، پلکانی سنگی به مقبره کاشف السلطنه راه می یابد.

طبقه بندی تالار با نمایی چوبی به موازات ستون های شش گانه داخلی انجام شده است. غرفه های این تالار در دیوارهای جانبی و به صورت جعبه آیینه ای سراسری ایجاد شده است. در طبقه همکف ، در داخل ویترین ها، دو سماور روسی ، سینی نقره ، پیمانه و جعبه چای ، چپق کیسه توتون ، قهوه خوری چینی ، مشربه ( ظرفی که با آن آب می نوشیدند ) و دست نوشته های کاشف السلطنه در معرض دید قرار گرفته اند. در ویترین های طبقه فوقانی ، وسایلی مانند ظروف سفالی و زیورآلات و اشیایی دیگر از عصر اشکانی و سلجوقی و نیز اسناد و قباله ، تسبیح ، جاجیم ، پیمانه شیر ، هاون چوبی ، تغار کوچک چوبی ، تـُنگ و غیره به نمایش گذارده شده اند.

در فضای داخلی قسمت مقبره ، کف آرامگاه با مرمر سفید فرش شده و دیوارهای جانبی به صورت مدور و با ستون هایی مرتفع که تا سقف امتداد یافته جلب نظر می نمایند.

بر شکاف های نیمه مدور دیوارهای داخلی عکس ها و اسناد مربوط به شخص کاشف السلطنه به دیوار آویخته شده است. سنگ مزار کاشف به رنگ قهوه ای در ابعاد ۷۸ *۱۷۲ سانتیمتر و با خط نستعلیق دارای چنین نوشته ای است: “هوالباقی – جایگاه و مزار شاهزاده حاجی محمد میرزا کاشف السلطنه چایکار است  که پس از اتمام تحصیلات در اروپا در سنه ۱۳۱۴ هجری در سن ۳۵ سالگی به سِمَت ژنرال قنسولی هندوستان رفت و در ضمن توقف در آن سرزمین فن زراعت چای را آموخته و این محصول گرانبها را با هزاران مشقت به رسم ارمغان به وطن عزیز خود آورده ، اول کسی بود که چایکاری را در ایران وظیفه همت خود دانسته و تمام عمر، علاوه بر خدمات عمده که بر دولت و ملت نموده با نهایت سعی در این راه کوشیده و مجدداً برای توسعه کشت چای در سن ۶۵ سالگی مأمور به هندوچین و ژاپن شده و در مراجعت از راه بوشهر در روز شنبه ۳۱ فروردین ۱۳۰۸ شمسی دو ساعت بعد از ظهر در کتل ملوب با اتومبیل پرت و این جهان را با جهانی آرزو به جهانیان واگذار و شهید راه وطن شد

نمای بیرونی موزه به طور کامل با سنگ تیشه ای خاکستری پوشیده شده است. کف سالن اصلی و محوطه مقبره نیز با سنگ مرمر فرش شده است.

آرامگاه کاشف السلطنه و موزه تاریخ چای ایران به شماره ۱۷۶۹ در فهرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسیده است..

بیاییم به پاس خدمات بینظیری که این مرد بزرگ و این انسان والا به میهن ما و مردم میهن ما نموده است و در تاریخ کشور ما از او به عنوان افتخار ابدی و سربلندی مملکت نام برده و همه ساله روز سیویکم فروردین ماه را گرامی بداریم و با برپایی مراسمی، ولو ساده روحش را شاد و گوشهای از دین خود را به این انسان والا و شرافتمند ادا نتاکنون هیچیک از دستاندرکاران امور چای ـ چه در بخش دولتی و خصوصی ـ حتی یکبار هم به بزرگداشت

منابع

۱- کاشفالسلطنه، حاجی محمد میرزا، رساله دستورالعمل زراعت چاپ، چاپ دوم، رشت، مطبعه عروه الوثقی، ۱۳۲۶ ش
۲ـ حاجی میرزا کاشف السلطنه، ثریا کاظمی ( نوه کاشف السطنه)، نشریه سایه ۱۳۷۲ش
۳-کتاب گیلان، اصلاح عربانی، جلد دوم، چاپ ۱۳۶۱ ۴ـ فرهنگ فارسی، ج ۶ چاپ چهارم، انتشارات امیر کبیر، تهران ۱۳۶۰
۴-وبلاگ شخصی خانم مریم واقف guilanview.blogfa