ماسوله با داشتن قدمت تاریخی و معماری شگفت انگیز و منحصر به فرد خود همواره در طول تاریخ پذیرای گردشگران بسیاری بوده است. در این جستار نگاهی به  سفرنامه برخی از سیاحان خارجی کرده ایم تا نوع نگاه به ماسوله در زمان های دور را دریابیم.پیرآمده ژوبر(۱۷۷۹_۱۸۴۸)
ناپلئون برای راهیابی به هند، در صدد تهیه اطلاعاتی در مورد ایران برآمد وژوبر را مامور جمع آوری اطلاعات مورد نیاز خود نمود. ژوبر از راه ارمنستان راهی ایران شد(۱۸۰۵) و به ملاقات فتعلی شاه قاجار نائل آمد. سفرنامه ی ژوبر با عنوان مسافرت در ارمنستان و ایران در سال ۱۸۲۱، در فرانسه به چاپ رسید.

ماسوله در سفرنامه ژوبر
این قصبه(ماسوله) قابل توجه است، زیرا به روی یک بلندی قرار گرفته است که به آن نمی شود دسترسی یافت. چنان که می گویند با دیوارکلفتی آن را بسته اند. مردمان آن جا با آهن کار می کنند و تقریبا لوله های درشت تفنگ کوتاه می سازند. فاصله ی رشت به ماسوله که در مغرب رشت است ۱۰ فرسخ(لیو) است.

جمیز بیلی فریز(۱۷۸۳، اسکاتلند- ۱۸۵۶)
فریز دو بار به ایران سفر کرد. نخست در سال ۱۸۲۱ به خراسان، و سپس در سال ۱۸۳۳ در زمان سلطنت محمد شاه قاجار با ماموریت سیاسی. فریز از راه مازندران به گیلان آمد و از راه ماسوله راهی تبریز شد. سفرنامه ی او، سفری در زمستان از قسطنطنیه تا تهران، در سال ۱۳۸۳ در لندن انتشار یافت. سفرنامه ی فریز را دکتر منوچهر امیری با نام سفر زمستانی ترجمه کرده است. فریز کتاب های دیگری نیز درباره ی ایران و اقوام ایرانی نوشته است.

ماسوله در سفرنامه جیمز بیلی فریز
…واز کتل صخره ای تندی بالا رفتیم که ما را به روستای ماسوله رساند. آن یکی از قرایی است که در موضعی بدیع منظر قرار گرفته است  و از شگفت انگیز ترین جاهایی است که من دیده ام. ماسوله بر زمین های تخت و بلند روی شیب تقریبا عمودی کوههای غربی واقع شده است، با قله ی مهیب پر درختی که روی آن قرار گرفته است و روبروی آن ستیغی زیبا که بیشه و صخره و مرتع، به آن منظره ای متنوع بخشیده است.
خانه های این ده ار حیث صورت خارجی و داخلی  با آنچه تا آن هنگام دیده بودم تفاوت داشت. بسیاری از آن ها سه طبقه بودند و در خانه ی بالاتر، هر کدام دو ردیف پنجره داشت، یکی بلند و دیگری کوتاه، روی هم که منظره ی با روح و جان داری شبیه به ساختمان های اروپایی به وجود آورده است. به من گفتند که آن ها را از روی نمونه های خانه های لزگی(لزگی، قومی در قفقاز) ساخته اند.مردم ماسوله همه یا قاطرچی هستند یا سوداگران خرده پایی که با بلوک مجاور و در میان اراضی پست و بلند در داد وستند. آنان نه بذری می کارند و نه چیز دیگر. جز انواع معدودی از سبزی ها، اما چنانکه دیدم از حیث دارا بودن گله و رمه غنی بودند.(صص۵۸۰-۵۸۱)

منابع:

۱-اولئاریوس، آدام، سفرنامه اولئاریوس، ترجمه ی احمد بهپور، تهران، نشر ابتکار.۱۳۶۳۲-فریز، جیمز بیلی، سفرنامه زمستانی، ترجمه منوچهر امیری، تهران، انتشارات توس، ۱۳۶۴۳- نیکویه، محمود، گیلان در سفرنامه های سیاحان خارجی، رشت، فرهنگ ایلیا.۱۳۸۶

گردآورنده: خانم مریم واقف

منبع: سایت کرکان بندرانزلی (www.karkan.ir)