چرا کشاورزان آسیایی به گردشگری روستایی روی می آورند؟

 یکی از مشکلات مهم در منطقه ی آسیا – پاسیفیک اختلاف زیاد سطح دکلات مهم در منطقه ی آسیا – پاسیفیک اختلاف زیاد سطح درآمد میان کشاورزان روستایی و کارگران شهری است. وضعیت کسب درآمد ناچیزکشاورزان در چند سال آینده به شدت بدترخواهد شد و این در حالیست که واردات محصولات کشاورزی ارزان قیمت از اروگوئه، بازارهای آسیایی را به سمت خرید این محصولات از خارج سوق می دهد.

گردشگری روستایی چیست؟

 گردشگری روستایی ، گردشگری کشاورزی ، طبیعت گردی و گردشگری سبز از جمله تعابیر متعددی هستند که به فعالیتهای گردشگری واقع در خارج از شهرها اطلاق می گردد.

در توجیه شایستگی توجه عادلانه ی دولتها به هر دو رویکرد گردشگری نظرات متنوعی ابراز شده است.برخی متصورند که اعمال هرگونه گردشگری در نواحی روستایی به صرفه است وجوامع روستایی را احیا می کند ولی از دیگر سو برخی معتقدند تنها روستاییان مستحق دریافت مزایایی هستند که از گردشگری روستایی نشات می گیرد. این اظهارنظرها در حالی صورت می گیرد که گردشگری عاملی مهم در سوق دهی سرمایه های شهری و توجه بنگاههای اقتصادی به محیط های روستایی است، لیکن تاثیر بسیار اندکی در افزایش درآمد روستاییان و کشاورزان دارد.

مطمئنا گردشگری با توجه به رویکرد ساکنین مقاصد گردشگری روستایی نسبت به اقتصاد محلی و چگونگی استفاده از محصولات محلی و سرمایه ی بومی شان جلوه های متفاوتی را به خود خواهد دید.

 ویژگیهای گردشگری روستایی

 شیوه های سازماندهی و شکل گیری گردشگری روستایی در کشورهای مختلف متفاوتند. در برخی کشورها منشا اصلی سرمایه گذاری در این بخش ، دولتها یا نهادهای تعاونی هستند و در سایر کشورها بنگاههای اقتصادی خصوصی مبادرت به سرمایه گذاری در این بخش می نمایند.

در اندونزی ، گردشگری روستایی در کشتزارهای جاوه و سوماترا توسعه داده شده است. هرچند اقامت گردشگران در هتلها صورت می گیرد اما فعالیتهایی چون کشت برنج یا به عمل آوردن کائوچو در مزارع مورد بازدید قرار می گیرد.

در ژاپن ، رایجترین گونه ی گردشگری روستایی که شامل اقامت در مزرعه و استفاده از غذاهای همیشگی کشاورزان است برای درک واقعی زندگی متداول کشاورزان صورت می گیرد. در کره ، زندگی گروهی با ساکنین روستاها ترتیب داده می شود و در مالزی، دولت اقدام به حمایت مالی و سرمایه گذاری در بیش از ۳۰ نقطه ی گردشگری روستایی جهت آموزش و ایجاد سرگرمی و امکانات تفریحی نموده است.

در این نوع گردشگری، گاهی اوقات گیاهان یا گونه های جانوری نادر جاذبه ی اصلی اند و گاهی غذاهای سنتی، صنایع دستی یا آثار باستانی به عنوان هدف اصلی گردشگران شناخته می شوند.

یکی از شایسته ترین نمونه های گردشگری روستایی در اروپا ، کشور فرانسه است.camping یا برپایی چادر برای اقامت موقت در مزارع و سفربا ماشینهایی ملقب به کاراوان هواداران بی شماری برای گذران اوقات در مناطق روستایی و اقامت در آین مکانها دارند.حتی بسیاری از کشاورزان فرانسوی دست به ایجاد فضاهای مخصوص برپایی چادر برای اقامت گردشگران زذه اند و دیگر روستاییان نیز اقدام به سرمایه گذاری در ساخت انواع اقامتگاه های موقت جهت اجاره به گردشگران نموده اند.

چرا گردشگران در گردشگری روستایی مشارکت می ورزند؟

 معمولا برنامه ریزان و سیاست گذاران ، گردشگری را به عنوان ارزش افزوده ی مزارع از منظر درآمدزایی مورد بررسی قرار می دهند. اما کشاورزان مبادرت به امر کشاورزی را فعالیت اصلی اقتصادی خود می دانند و گردشگری را در اولویت بعدی قرار می دهند. شاید کشاورزان به دلیل همیشگی نبودن درآمدزایی گردشگری روستایی ، انگیزه ی لازم برای سرمایه گذاری در این بخش را ندارند.

۲ مطالعه ی تحقیقاتی در زمینه ی فراهم سازی تسهیلات برای گردشگران توسط کشاورزان ، یکی در ژاپن و دیگری در فرانسه نشان می دهد که اقدام کشاورزان به فعالیتهای گردشگری در جهت آشنا شدن و برقراری ارتباط بیشتر با بازدید کنندگان و یافتن دوستان جدید صورت می گیرد.

نتایج هر دو مطالعه گویای این مطلب است که عمدتا بانوان این جوامع به جای مردان خواستار پا گرفتن گردشگری روستایی درمناطق روستایی هستند. بانوانی که بیشتر در اندیشه ی یافتن راهی برای استقلال اقتصادی خویش هستند تا کسب درآمد صرف.

توجه به انواع آلودگی ها به ویژه آلودگی صوتی در برنامه ریزی توسعه ی گردشگری

 اگر گردشگری را عاملی مفید و سود بخش برای جوامع روستایی بدانیم، برنامه ریزی مدبرانه در این بخش حیاتی به نظر می رسد.

محیطهای روستایی مامنی آرامش بخش برای شهرنشینان به شمار می آیند اما برای اهالی روستا ازدحام گردشگران در محل زندگیشان که ترافیک و ایجاد قیل و قالهای آزاردهنده را در پی دارد، گردشگری عامل بر هم زدن آرامش روستا و ناسازگار با آن محیط شناخته می شود. امکانات خدماتی محلی از عهده ی جمع آوری فاضلاب و انواع مختلف زباله که یادگار گردشگران شهری است، برنمی آیند.

برنامه ریزی مدبرانه، علاوه بر کاهش اثرات مخرب گردشگری ، می تواند به کشاورزان در شناسایی قابلیت های گردشگری در مزارع و سرزمینهای بومی شان و رشد و توسعه ی  استعدادهای بالقوه این مناطق در مسیری هماهنگ وهمسو یاری رساند.

 مشکلات گردشگری روستایی

۱- فقدان مهارتهای مدیریتی

 یکی از مشکلات شایع در کشورهای آسیایی ضعف مهارتهای مدیریتی در طرحهای اجرا شده توسط کشاورزان است.همچنین این ضعف گریبان گیر دولتهای محلی ، مقامات مسئول و کارکنان این نهادها در طرح ریزی دستورالعمل های قانونی گردشگری نیز می باشد. بیشتر افراد در این کشورها آشنایی محدود و تجربه ی بسیار اندکی در توسعه ی گردشگری دارند.این مساله مشکلات متعددی را در شناسایی و انتخاب طرحهای مناسب گردشگری جهت صدور مجوز اجرا و همچنین تخمین اثرات این طرحها بر مناطق روستایی به وجود می آورد.

 ۲-بازاریابی

 اغلب تسهیلات و امکانات گردشگری روستایی بسیار محدودند و در گستره ی سرزمینهای وسیع دچار پراکندگی اند که این مانعی است بر سر راه جذب گردشگران بالقوه از طریق بازاریابی و تبلیغات. بنابراین  دو عامل مذکور ، ارائه ی خدمات مناسب به گردشگران انبوه را عملا غیر ممکن می سازند.

 ۳-زیر ساختها

 بسیاری از مناطق روستایی که دارای ویژگیهای طبیعی زیبا و منحصر به فرد هستند ، از زیر ساختهای مناسب حمل و نقل مانند جاده و شبکه ریلی راه آهن  بی نصیبند و دسترسی به آنها بسیار مشکل است.

در برخی ازکشورهای پر جمعیت، دسترسی به جاده ها به دلیل ازحام بیش از حد مردم غیر ممکن است و در برخی دیگر جاده ها آنقدر نامناسبند که زمان طی مسیر را بسیار طولانی  و پر زحمت می کنند. به طور حتم شهر نشینان نمی خواهند اوقات فراغت گرانبهای خود را به جای سیاحت محیط های بکر روستایی درمسیرهای ناهموار برای دسترسی به این مناطق تلف کنند.

۴-فصول محدود گردشگری روستایی

 روستاها نیز مانند شهرها در اوقات خاصی از فصول سال بسیار پر ازدحام و شلوغ هستند. در این ایام محدود به دلیل مراجعه ی بیش از ظرفیت گردشگران به این نواحی تسهیلات رفاهی و دیگر امکانات محدود خدماتی روستاها دچاراستهلاک شدیدی می شوند که این خود عامل کاهش و تنزل برگشت سرمایه به این مناطق است. بازگشت سرمایه ی حاصل از گردشگری روستایی با نگاهی منصفانه رو به کاهش است ، به طوریکه می توان گفت بازگشت سرمایه در این بخش اغلب بسیار کمتر از سرمایه گذاری در دیگر بخشهای اقتصادی است.

بر اساس مطالعاتی که بر عملکرد برخی از کشاورزان صورت گرفته، آنها سرمایه گذاری مناسبی جهت ساخت اقامتگاه های جدید و یا فراهم آوردن امکانات گرانقیمت و لوکس نمی کنند. این طرز عملکرد کشاورزان به دلیل عدم تناسب درآمدشان با قسطهای سنگینی است که از قبل سرمایه گذاری در ایجاد زیرساختهای مورد نیاز گردشگران بر آنها تحمیل می شود.

وامهایی با نرخ سود کم و همچنین کمکهای مالی دولتها می تواند تغییراتی بسیار وسیع در سودبخشی سرمایه گذاری کشاورزان در گردشگری روستایی ایجاد کند.

آب و هوای مناطق، نقش مهمی در سرمایه گذاری ایفا می کنند. کشورهایی که در مناطق معتدل آب و هوایی قرار دارند و دارای فصول متنوع هستند به سرمایه گذاری وسیعتری در ایجاد تسهیلات رفاهی برای گردشگران محتاجند تا کشورهایی مثل تایلند که در حوزه ی آب و هوای گرمسیری قرار دارند و تقریبا دارای فصول همسان در طی سال می باشند. کشورهای چهار فصل به دلیل تغییرات آب و هوایی که در آنها رخ می دهد، شمار کمتری از گردشگران را پذیرا هستند و نرخ سالیانه ی مراجعه به این مناطق که تنها در روزهای محدودی از سال صورت می گیرد بسیار پایین است.

 ۵-اطلاعات محدود کشاورزان از خواسته های گردشگران

 روستاییانی که تسهیلات رفاهی را برای گردشگران و مخصوصا گردشگران خارجی مهیا می کنند با مراجعینی روبرو هستند که از لحاظ سلائق و ارزشها  سبک زندگی متفاوتی در مقایسه با معیارهای زیستی ساکنین روستا دارند.

موفقیت در گردشگری روستایی بر مبنای بازدید مکرر گردشگران از نواحی روستاییست که این خود با انتقال تجربیات بازدید کنندگان به صورت توصیف آنچه که به مزاقشان خوش آمده است برای دیگر گردشگرانی که آن محیط را تجربه نکرده اند صورت می گیرد.

کشاورزان احتیاج وافری به کسب اطلاعاتی نظیر، بازخورد گردشگران از زندگی در روستا ، برای وفق دادن خود با خواسته ها و آمال آنان دارند.

پرسشنامه های جامع یا هر راهکار دیگری که عوامل موثر در رضایتمندی یا آزرده خاطری گردشگران را برای روستانشینان روشن کند ، می تواند کمک شایانی جهت بسط سرمایه گذاری ثمربخش در زمینه ی گردشگری روستایی باشد.

نتیجه گیری

 تدارک محیطی مناسب و طرح ریزی برنامه ای جامع ، بیشترین کامیابی را برای گردشگران روستایی به ارمغان خواهد آورد.

نواحی گردشگری روستایی که نزدیک به جاذبه های پر مخاطبی چون پارکهای ملی و سواحل ویژه ی شنا هستند از اقبال بیشتری جهت بازدید گردشگران برخوردارند.

جاده های هموار نیز عاملی تعیین کننده است زیرا گردشگران به هیچ وجه مایل به رانندگی در جاده های ناهموار برای مدت زمانی طولانی نیستند، هرچند که چشم اندازی زیبا در انتظار آنها باشد.

شاید برخی مناطق از توسعه ی وسیع گردشگری توسط دولت محلی یا سازمانهای ملی سود ببرند اما توسعه ی گردشگری در مقیاسی وسیع ، زمانی توجیه پذیر خواهد بود که بر اساس یک برنامه ریزی مناسب این مناطق قادر به جذب گردشگران انبوه و کسب درآمد ی قابل توجه برای کشاورزان باشند.

مبادرت کشاورزان به ایجاد امکانات گردشگری در روستاها می تواند با اعتبارات مالی خارج از روستا حمایت شود. از جمله ی این حمایتها می توان به ارائه ی اطلاعات و راهکارها به کشاورزان جهت چگونگی آماده سازی تسهیلات و امکانات برای گردشگران و آنچه در قبال سازماندهی این ترتیبات می توانند انتظار داشته باشند اشاره کرد.

از اولویتهای تصمیم گیری در این زمینه ، آموزش مدیریت منابع و شیوه های  استاندارد مهمانداری به روستاییان است که برای نیل به این هدف اختصاص اعتبارات مالی ویژه از گزینه های تعیین کننده است.

مشارکت کشاورزان به عنوان بخشی از پروسه ی بازاریابی و تبلیغات و همچنین همیاری آنان در کشف بازخوردهای مشتریانشان می تواند بسیار سودمند و راهگشا باشد و البته که فعالیت یک سامانه ی ملی مسئول در امر تخصیص اعتبار و ناظر بر صدور مجوزهای اجرایی می تواند منفعت های بسیاری را در پی داشته باشد.

سرمایه گذاری در بخش گردشگری روستایی عمدتا توسط دولت ها یا بنگاه های اقتصادی صورت می گیرد.و این در حالیست که معمولا نرخ بازدهی سرمایه گذاری در این بخش نسبت به بازدهی در دیگر بخشهای اقتصادی پایینتر است.

بنابراین تا زمانی که کشاورزان موفق به بازگشت سرمایه ی مورد انتظار خود در ازای فعالیت در زمینه ی گردشگری روستایی  نگردند، ادامه ی حمایتهای مالی نهادهای ملی ضروری است.

ایجاد ارتباطات اجتماعی وسیعتر ، یافتن دوستان جدید و کشف راهکارهای اقتصادی نوین جهت نیل به استقلال اقتصادی در نزد بانوان روستایی از جمله انگیزه های اصلی برای فعالیت اقتصادی و سرمایه گذاری روستاییان در گردشگری روستایی می باشد.

کشاورزان بیشتر راغب به کسب مزایای گردشگری از طریق دخالت مستقیم خود در فراهم کردن محصولات و خدماتی نظیر، تسهیلات رفاهی ،غذاهای محلی ، و دیگر ویژگیهای منحصر به فرد خود  یا ترکیبی از این سه گزینه برای گردشگران هستند.

اگر گردشگران در اقامتگاه هایی سکنی گزینند که توسط سرمایه ی خارجی بنا نهاده شده و به این دلیل گردشگران هیچ گونه تعاملی با جامعه ی میزبان نداشته باشند و حتی غذای روزانه ی گردشگران نیز از خارج تدارک دیده شده باشد،مسلما برای اقتصاد محلی سود دهی بسیار اندکی را در پی خواهد داشت.

 مادامی که اثرات اقتصادی گردشگری روستایی بسادگی قابل سنجش نباشد، اقدام به فعالیت دراین نوع گردشگری توسط کشاورزان بایستی در مقیاسهای کوچک و پراکنده و ترجیحا در جهت تامین منافع تولیدکننده به جای منافع مصرف کننده باشد.

منبع : iran-tourism.ir