ثبت جهانی مالکیت معنوی و اصالت اسبچه خزر به عنوان ایران و کرانه های جنوبی دریای خزر به عنوان یک موضوع ملی حمایت و توجه بیش از پیش مسوولین ذیربط را طلب می کند.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) – منطقه خزر هوشنگ افشار رییس هیأت اسب سواری استان گیلان با اعلام خبر برگزاری هشتمین جشنواره ملی زیبایی اسبچه خزر در منطقه آزاد انزلی اظهار داشت: این مسابقات با حضور باشگاههای پرورش دهنده اسب و نهادهای ذیربط ۲۷ آبان ماه در باشگاه تکتاز واقع در منطقه آزاد انزلی برگزار می شود.

وی در خصوص اهداف برگزاری این جشنواره ملی گفت: ایجاد انجمن ملی اسب کاسپین با مشارکت پرورش دهندگان اسبچه خزر در سطح کشور و با حمایت مرکز اصلاح نژاد و معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی، حمایت از پرورش دهندگان این اسب گرانبها و تشویق مسوولین برای برگزاری همایش شناسایی اسبچه خزر در زادگاه این اسب از جمله اهداف برگزاری این جشنواره را تشکیل می دهد.
افشار با بیان اینکه زادگاه و مأمن اولیه اسبچه خزر به عنوان نیای تمامی اسبهای جهان در سواحل جنوبی دریای خزر و بخصوص استان گیلان است درخصوص لزوم احیاء و معرفی آن گفت: باید به منظور ثبت جهانی هر رأس از اسبچه خزر کشور تعجیل نمود چرا که بعد از مرگ خانم فیروز در این امر مهم هیچ اقدامی صورت نگرفته بحدی که انگلستان به دنبال ثبت جهانی اسبچه خزر ایران به نام خود است.
رییس هیأت اسب سواری استان گیلان در خصوص نحوه تشخیص میزان خلوص نژادی اسبچه خزر افزود: به این منظور DNA  اسب از هر تار موی اسبچه استخراج می شود تا در کتاب انساب بین المللی درج شود موضوعی که بعد از گذشت ۴ سال از درگذشت خانم فیروز اسمی از ایران در این کتاب ثبت شده است.
افشار تصریح کرد: ثبت جهانی مالکیت معنوی و اصالت اسبچه خزر به عنوان ایران و کرانه های جنوبی دریای خزر به عنوان یک موضوع ملی حمایت و توجه بیش از پیش مسئولین ذی ربط را طلب می کند.

گفتنی است از ۷ دوره پیشین جشنواره ملی زیبایی اسبچه خزر ۶ دوره در استان گیلان و یک دوره در استان اصفهان برگزار شده است.

آشنایی با کاشف اسبچه خزر

 

لوئیز فیروز زاده ویرجینیاست. پدر وکیلش در دوران جنگ جهانی دوم، مدتی در ایران بوده است. لوئیز لیلین در سال ۱۳۳۶ با یکى از شاهزادگان ایرانى به نام نرسى فیروز ازدواج و به همراه او به ایران سفر کرد. با کمک همسر خود و با توجه به علاقه اى که به اسب و سوارى داشت مرکزى را به نام نوروزآباد در تهران جهت سوارى فرزندانش تاسیس کرد. لوئیز همواره به دنبال اسبى کوچک اندام بود که براى سوارى کودکان مناسب باشد.
سرانجام جست وجو و کنجکاوى اش در این باره منجر به کشف مجدد نژادى شد که قدمتى هزاران ساله داشت. او با پشتکار فراوان توانست اسبى را مجدداً به دنیا معرفى کند که داراى ارزش فراوانى بود. اسب منحصر به فردى که به مینیاتور اسب عرب شباهت دارد و او آن را اسبچه خزر نامید.

قدمت اسبچه خزر

قدمت این اسبچه به  بیش از سه هزار سال می رسد. تصویر این اسب ها در نگاره هاى پلکان آپاداناى تخت جمشید موجود است. در مهر داریوش کبیر، در گنجینۀ آمودریا در موزه بریتانیا و در نقش رستم و داراب گرد اسب کوچکی مشاهده می شود که بنا بر مطالعات فسیل شناسی بر روی بقایای اسکلتهای یافت شده در اطراف همدان، همان اسبچه خزر است.

ویژکی های اسبچه خزر

خصوصیات رفتاری این نژاد حاکی از هوش سرشار آن بوده و مهمترین ویژگی‌اش فراگیری سریع و آسان رفتارهای آموزشی است. تلفیق این هوش با خلق و خوی مهربان در این نژاد، آن را جزو بهترین نژادها برای سوارکاری و آموزش سوارکاری کودکان در جهان قرار داده است.

آموزش و تربیت این نژاد در باشگاه‌های سوارکاری نشان داد که از نظر پرش از استعداد خاصی برخوردار بوده و در بسیاری موارد قابل رقابت با اسب‌های بزرگ می‌باشند.

اسبچه خزر از شاهکارهای خلقت و در آفرینش بی نظیر است، این حیوان با وجود قدی کوتاه یعنی ۹۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر به یک اسب با تناسب بدنی کامل شباهت دارد که تا بدان روز در دنیا گزارش نشده بود.

این حیوان یک حیوان جنگلی است و صرفا چرنده نیست و شباهت زیادی به آهوی وحشی دارد و دارای پرش زیاد و رشد سریع تری از اسب معمولی است و به همین علت باید توجه و دقت خاصی به بلندی گوشهای آن داشت، این حیوان یک نژاد خالص و قدیمی و ماحصل تکامل نژادهای زیبا و برتر است.

لوئیز این اسب را که کشاورزان محلی با نام “مولکی” یا “پوزکی” به معنی پوزه کوچک می شناختند،  اسبچه خزر نامید که البته در تحقیقات گسترده بعدی نام این حیوان به ” اسب مینیاتوری دریای خزر” و در نهایت به “اسب خزر” تغییر یافت.

اکنون بعد از گذشت بیش از ۴۰ سال این اسب که روز به روز به تقاضای جهانی آن افزوده می شود در کنار دیگر اسبهای ممتاز ایرانی بازار پررونقی در داخل ایران ندارد.

یک کارشناس سوارکاری در این ارتباط گفت: عدم سرمایه گذاری، موانع صادراتی زیاد، نبود فرهنگ سازی  و هزینه زیاد  پرورش  از دلائل مهم عدم شناخت و رونق بازار اسبچه خزری در موطن خود است. 

مسئول هیئت سوارکاری گیلان در این ارتباط گفت: اسبچه خزر قدیمی ترین اسب جهان است و در کشور ‪ ۲۵۰‬نمونه از این گونه  وجود دارد و گیلان دارای بیشترین نمونه از این اسبچه است.

هوشنگ افشار با اعلام اینکه  استان گیلان دارای دو مرکز پرورش اسب است، افزود: این مراکز در رضوانشهر و حسن رود انزلی قرار دارند.  

این نژاد اصیل و زیبا که امکان پرورش آن در استانهای شمالی ایران وجود دارد و اصولا زادگاه این اسب در شمال ایران است به کشورهای دیگر فرستاده می شود و در کشورهای استرالیا، انگلیس و آمریکا پرورش می یابد.
اما در استانهای گیلان، مازندران و گلستان که سرزمین و موطن اصلی این اسب زیبا هستند اثری از پرورش این حیوان دیده نمی شود.

اسبچه خزر در انگلستان

علاقه خاندان سلطنتى انگلیس به این نژاد منجر به تاسیس انجمن سلطنتى اسبچه خزر شد و به این ترتیب پرورش این نژاد در خارج از ایران نیز صورت گرفت.
کشور انگلستان ‪ ۷۰۰‬نمونه اسبچه خزر دارد که حدود ‪ ۴۰‬سال قبل آنها را از ایران بردند و در آنجا اقدام به پرورش  این موجود کردند. وی با بیان اینکه اجداد کلیه اسبهای شرقی  اسبچه خزر است، به رغم این که اسبچه خزر نژاد بومی این منطقه است در کل استان گیلان تنها ۶۰ راس از این نژاد شناسایی شده است.
از آنجایی که این اسب قابلیت فراوانی در سوار کاری وپرش استثنایی دارد مورد توجه محافل اقتصادی و ورزشی دنیا قرار گرفته است. نژاد ترکیبی این اسب نیز با نام ( English-caspian horse) در انلگستان به ثبت رسیده است و آنها به نحوی سعی کردند مالکیت معنوی و مادی آنرا در اختیار بگیرند.
اکنون این اسبچه در کشورهای نیوزلند و حتی ژاپن و فرانسه نیز وجود دارد و این کشورها توانسته اند انجمن بین المللی اسب خزر را ثبت کند. 

به هرحال  برای گسترش پرورش اسبچه خزر و جلوگیری از نابودی نسل این حیوان ارزشمند باید فرهنگسازی و سرمایه گذاری بیشتری انجام شود چراکه اسبچه خزر یکی از چهارنژاد اولیه اسبهای دنیاست و خصوصیات منحصر بفردی نظیر آموزش پذیری، قابلیت آموزش سوارکاری به کودکان و پرورش زیاد و… دارد.

منبع: سایت گیلان نیوز gilannews.ir