نام علمی:Crocus sativus
زعفران گیاهی است پایا با ارتفاع تقریبا” ۳۰ سانتیمتر که دارای برگهای دراز و سبز مانند تره است.ساقه زیر زمینی آن از دو پیاز تشکیل می شود. این پیازها سخت، مدور ، گوشت دار وپوشیده از غشاهای نازک قهوه ای رنگ می باشند. گل های زعفران ارغوانی ، منظم و مانند لوله ای دراز است که به سه گلبرگ و کاسبرگ منتهی می شود. گلبرگ های زعفران به رنگ بنفش ، سرخ و یا ارغوانی است . قسمت مورد استفاده گیاه که زعفران نامیده می شود، ناحیه انتهای خامه و کلاله آن است.
زعفران خیلی مرغوب قسمت کلاله گل ، یعنی قسمت انتهای خامه است و میله خامه ، زعفران درجه دو و نامرغوب محسوب می شود
بهترین نوع زعفران دنیا از قائنات استان خراسان بدست می اید و رتبه بعدی مربوط به کرمان است. البته در برخی از نقاط گرمسیر دنیا مثل اسپانیا و کشمیر نیز زعفران به عمل می اید که از نظر مرغوبیت در سطح پاینی نسبت به زعفران ایران قرار دارد.
در برداشت زعفران قسمت کلاله هر گل را بر می دارند و بین کاغذ قرار می دهند تا خشک شود. استاندارد زعفران که در فرانسه صورت گرفته مشخصات زیر را برای یک زعفران استاندارد قائل است.
۱- وزن پنجاه عدد از الیاف زعفران باید بیشتر از ۰.۲۷۷ گرم وزن داشته باشد.
۲- رطوبت آن ۱۳% باشد.
۳- هر میلیگرم آن باید بتواند ۷۰۰ سی سی آب را به طور محسوسی رنگی کند.
ترکیبات شیمیایی زعفران:
زعفران دارای مواد چرب، املاح معدنی، موسیلاژ و اسانس های فراوان است.رنگ زعفران مربوط به ماده ای است به نام کروسین Crocine . گفتنی است که پیاز زعفران سمی است و مصرف بیش از حد آن برای حیوانات کشنده است.
اشکال دارویی زعفران:
۱- دم کرده زعفران یا چای زعفران: دوگرم زعفران را در یک لیتر آب جوش بریزید و به مدت نیم ساعت روی آتش بسیار ملایم بگذارید تا دم بکشد.
– تنتور زعفران: :یک گرم زعفران را بسایید و با ده گرم الکل سفید هشتاد درجه مخلوط کنید و در شیشه ای بریزید و در آن را ببندید . این شیشه را در جای تاریکی گذاشته و هر روز آن را تکان دهید. پس از دوهفته آنرا صاف کرده و از آن استفاده نمایید.
۳- گرد زعفران:زعفران را در فر با حرارت ۲۵ درجه سانتیگراد خشک و سپس آسیاب کنید و از الک خیلی ریز ( نمره صد) رد کنید تا گرد نرمی بدست آید.
خواص طبی زعفران:
زعفران از نظر طب سنتی ایران گرم و خشک است و دارای بوی قوی و طعم تلخ است . مهمترین خاصیت زعفران که در زمانهای قدیم از ان استفاده می شده درمان افسردگی می باشد. در اخبار کهن آمده است یکی از سیاحت گران اروپایی که از شهر مشهد گذر می کرد دخترانی را می بیند که خوشحال و خندان از یک کارخانه کوچک خارج می شوند . وقتی دلیل خوشحالی و شادی انها را سؤال می کند جواب می شنود که آنها در کارخانه بسته بندی زعفران کار می کنند . باری به قول خاقانی شاعر ارجمند ایرانی :
گر کسی را زعفران شادی فزاید گو فزای
چون تو باغم خو گرفتی زعفران کس مخور
خواص مصرف زعفران:
۱- خوردن چای زعفران سبب هضم غذا می شود.
۲- باعث تحریک اعصاب می شود.
۳- اثر مسکن بر درد دارد.
۴- قاعده آور است و خوردن چای زعفران سبب منظم کردن عادت ماهیانه می شود.
۵- در قدیم برای سقط جنین مصرف می شده و به زن حامله چند نوبت در روز چای زعفران می دادند.
۶- زعفران خون ساز است و گردش خون را آسان می کند.
۷- مصرف زعفران خونریزی های بعد از زایمان را درمان می کند.
۸- برای اینکه دانه های سرخک زودتر نمایان شوند و از بین بروند به بچه ها زعفران بدهید.
۹- برای تقویت مغز و حواس مفید است.
۱۰- قوای جنسی را تقویت می کند. بوعلی سینا بهترین درمان تقویت نیروی جنسی در مردان را کوبیده یک مثقال زعفران ا هم وزن خود زنجبیل و مخلوط آن با نیم کیلوعسل می داند که هر شب یک قاشق غذاخوری مصرف شود.
۱۱- کبد را تصفیه و قوی می کند.
۱۲- سرفه را رفع و اثر مفید روی درمان برونشیت دارد.
۱۳- کلیه و مثانه را پاک می کند.
۱۴- آرامبخش و خواب اور است برای کسانی که به بی خوابی مبتلا هستند توصیه می شود قبل از خواب یک فنجان چای زعفران بنو شند.
۱۵- برای سخت زایی مفید است و در موعد زایمان ، این گونه زنان باید از چای زعفران استفاه کنند.
۱۶- برای خرد کردن و دفع کردن سنگ مثانه ، زعفران را با عسل مخلوط کنید و بخورید.
۱۷- برای برطرف کردن درد رحم و مقعد از گرد زعفران و کره کاکائو شیاف درست کنید و استفاده نمایید.
۱۸- زعفران ضد تشنج است.
۱۹- هنگامی که بچه ها دندان در می اورند و لثه های آنها درد دارد ، مقدار نیم گرم زعفران را با عسل مخلوط کرده و با مسواک نرم روی لثه بمالید تا درد برطرف شود.
۲۰- دم کرده زعفران عرق آور است و مخصوصا” برای رفع سرماخوردگی و آنفولانزا مفید است.
۲۱-گاز معده را برطرف می کند.
۲۲- ادرار آور است.
۲۳- اگر می خواهید همیشه شاد و خندان باشید زعفران بخورید.
– تقویت قلب و اعصاب
۲۵- تقویت دستگاه گوارش۲۶
٢۶-قولنج شکن و باد شکن
۲۷- تصفیه کننده خون از اخلاط فاسد
مضرات زعفران:
چون زعفران روی سیستم تولید مثل اثر می کند ، بنابراین زنان حامله باید از خوردن آن اجتناب کنند زیرا ممکن است باعث سقط جنین شود. خوردن زیاد زعفران برای کلیه ها مضر است ، اشتها را کم می کند و ایجاد سر درد و اختلال حواس می کند.
برای جلوگیری از این اشکالات باید زعفران را با انیسون و سکنجبین خورد.
در مورد نگهداری زعفران نیز باید توجه نمود که زعفران باید در شیشه در بسته و دوراز نورنگهداری شود زیرا عطر و رنگ خود را از دست می دهد.
نوشته: ثریا نصیری آبکنار
منبع: وبلاگ سلامت زندگی
