موقعیت و تاریخچه
روستای داماش از توابع بخش عمارلو شهرستان رودبار، با مختصات جغرافیایی ۴۹ درجه و ۴۸ دقیقه طول شرقی و ۳۶ درجه و ۴۴ دقیقه عرض شمالی، در ۴۸ کیلومتری جنوب شرقی رودبار و ۱۳۰ کیلومتری رشت قرار دارد.
این روستا از شمال به روستای صیقلی ده، از جنوب به اراضی مرتعی و روستاهای گزنه چاک و قوشلانه، از شرق و از غرب به اراضی جنگلی و مرتعی محدود می‌شود. آب و هوای آن در نیمه اول سال معتدل در نیمه دوم سرد است.
روستای داماش از سطح دریا، در حدود ۱۷۵۰ متر ارتفاع دارد و میزان بارندگی سالیانه آن ۸۵۰ میلیمتر گزارش شده است.
تا چند دهه پیش، روستای داماش ییلاق مردم جیرنده فاراب بود که امروزه به سکونتگاه دائمی تبدیل شده است. آب معدنی چشمه داماش و گل سوسن چلچراغ، دو عامل مهم اشتهار این روستاست. فصل رویش و شکوفایی گل زیبای سوسن چلچراغ در اواخر بهار و اوایل تابستان است.
مردم روستای داماش به زبان تاتی سخن میگویند، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند.
الگوی معیشت و سکونت
در سال ۱۳۸۵، جمعیت روستای داماش ۱۰۰۰ نفر گزارش شده است.
درآمد اکثر مردم روستای داماش از فعالیتهای باغداری، دامداری و پرورش طیور تأمین می‌شود. گروهی از مردم در امور خدمات و صنایع دستی فعالیت مینمایند. روستای داماش، در یک محدوده کوهستانی استقرار یافته و فاقد اراضی هموار برای کشت محصولات زراعی است؛ از این رو بیشتر فعالیتهای مردم این روستا بر دامداری متمرکز گردیده و محصولاتی از قبیل حبوبات و سیبزمینی و پیاز نیز در آن به عمل میآید. فندق و گردو از محصولات سردرختی آن است.
از سوی دیگر، بستهبندی چشمه آب معدنی، موجبات اشتغال تعدادی از مردم روستا را فراهم آورده است. عمدهترین فعالیتهای خدماتی روستا، پذیرایی از مسافران و گردشگران در نیمه اول سال است. زنان روستا نیز، در فصل زمستان با بافتن جوراب و گلیم در تأمین هزینههای خانوار روستایی نقش بسزایی ایفا میکنند.
روستای کوهستانی داماش با بافت مسکونی متمرکز گرداگرد چشمه آب معدنی داماش گستردش یافته است؛ به عبارت دیگر چشمه عامل اصلی شکلگیری این روستا است.
واحدهای مسکونی در روستای داماش، به دو بخش سنتی و مدرن تقسیم می‌شود؛ خانههای سنتی به اقشار کم درآمد روستا تعلق دارد. خانههای نوساز متناسب با شغل و موقعیت اجتماعی احداث شدهاند.
مصالح به کار رفته در ساخت خانههای سنتی غالباً چوب، گل، سنگ و خشت است. در حالی که در ساخت خانههای جدید از مصالح سیمان، گچ، آجر و تیرآهن استفاده شده است. سقف تمامی خانهها شیروانی است که ضمن مقاومت در برابر بارندگیهای شدید، زیبایی خاصی به روستا بخشیده است.
پیرامون روستا را ارتفاعات و بیشهزارهای سلسله جبال البرز فرا گرفتهاند و چشماندازهای بسیار زیبایی را پدید آوردهاند. هر ساله، در فصول بهار و تابستان گردشگران بسیاری به این روستا سفر میکنند.
چشمه آب معدنی داماش دارای انواع املاح معدنی کلسیم، منیزیم، سدیم و پتاسیم است. شاخهای از آب چشمه به حوضچهای در مرکز روستا هدایت می‌شود و مورد استفاده مردم روستا قرار میگیرد؛ مابقی آن، از طریق بستهبندی در کارخانه آب معدنی داماش به سایر نقاط کشور ارسال میگردد.
گل سوسن چلچراغ از جمله گلهای نادر و کمیابی است که تاکنون، فقط در دو نقطه جهان شناسایی شده است؛ یکی در روستای داماش و دیگری در منطقه لنکرن جمهوری آذربایجان.
این گل زیبا نخستین بار توسط یک محقق انگلسی به نام «لدر بودی» کشف گردید و در سال ۱۳۵۴، از طرف اداره کل محیط زیست استان گیلان زیستگاه این گل کمیاب به عنوان اثری طبیعی ملی به ثبت رسید.
قامت این گل حدوداَ یک مترمی باشدوازآن جاکه گلهای آن به طرزخاصی به پایین برگشته است ،نام سوسن چلچراغ رابه خوداختصاص داده است.
در گذشته، در هفت نقطه روستا (در حدود شش هکتار) این گل به عمل میآمد، ولی متأسفانه امروزه، فقط در یک نقطه (در حدود دو هکتار) به عمل میآید و از طرف اداره محیط زیست شهرستان رودبار مورد حفاظت قرار میگیرد.
هر ساله، در نیمه دوم خرداد ماه، هنگامی که سوسن چلچراغ به گل مینشیند، از طرف سازمان محیط زیست یک روز به نام روز طبیعت و گلگشت تعیین می‌شود و جشنواره باشکوهی در اطراف داماش برگزار می‌شود؛ اهالی منطقه عمارلو با لباسهای محلی زیبا در آن شرکت میکنند و با شادی و نشاط به رقص و پایکوبی و انجام ورزشهای بومی میپردازند.
کشتی گیله مردی، طنابکشی، خرپشتک، چوب بازی (رقص چوب)، تیش بازی (نوعی بازی محلی، چرخ و فلک، هلولک، گلفا و دور بچرخان، شور خاصی به فضای جشنواره میبخشند.
همچنین در این روز، بازارچههای محلی برپا میشوند و نغمههای شورانگیز و ترانههای دلنشین روستایی با همراهی سازهای نی، تنبک، تنبور، کمانچه و سنتور به گرمی جشنواره سوسن چلچراغ میافزایند.
مردم روستای داماش باورها و اعتقادات مشترک فراوانی با سایر مردم استان گیلان دارند. آنها اعیاد ملی و مذهبی نوروز، فطر قربان و غدیر را به جشن و سرور و ایام محرم و وفات و شهادت ائمه را به عزاداری میپردازند.
پوشاک غالب مردم روستای داماش همان لباس محلی است؛ پوشیدن لباس محلی به خصوص در مراسم و جشنهای روستا مانند مراسم عروسی و جشنواره گل سوسن چلچراغ عمومیت بیشتری یافته است.
صنایع دستی روستای داماش مشتمل بر بافت جوراب و گلیم است.
غذاهای محلی روستای داماش، شامل سیاه قاتق یا فسنجان (ترکیبی از گردوی کوبیده، گوشت مرغابی یا انواع دیگر مرغها و گاهی گوشت قرمز، رب انار و غیره)، قیمه پلو و انواع کباب مانند کباب ششلیک، کباب کوبیده، کباب برگ و کباب چنجه میباشد که در خانهها و رستورانهای روستا تهیه و به مشتریان عرضه میشوند.
دسترسی: این روستا از طریق شهرهای لوشان و رودبار با جادهای مناسب و آسفالت قابل دسترسی است.
منبع: سایت پاشاکی دات کام
