وضعیت جغرافیائی:

این روستا در منطقه ای جلگه ای در کنار جاده کپورچال – ابکنار واقع  جزو ناحیه بخش ۷ بندرانزلی و سنگ شماره ۲ می  باشد  که در طول جغرافیائی ۴۹ درجه و ۲۹ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۲۸ دقیقه قرار گرفته است تا کپورچال حدود ۱۴ کیلومتر و تا انزلی ۳۴ کیلومتر از راه زمینی فاصله دارد و محدود است از شمال به مرداب انزلی  – از شرق به تربه بر – از غرب به معاف و از جنوب به جیر سر بهمبر.

وضعیت جغرافیائی:

این روستا در منطقه ای جلگه ای در کنار جاده کپورچال – ابکنار واقع  جزو ناحیه بخش ۷ بندرانزلی و سنگ شماره ۲ می  باشد  که در طول جغرافیائی ۴۹ درجه و ۲۹ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۲۸ دقیقه قرار گرفته است تا کپورچال حدود ۱۴ کیلومتر و تا انزلی ۳۴ کیلومتر از راه زمینی فاصله دارد و محدود است از شمال به مرداب انزلی  – از شرق به تربه بر – از غرب به معاف و از جنوب به جیر سر بهمبر.

 وجه تسمیه:

آقای احمد محمدی معاف کارمند بازنشسته و صاحب نظر در روستا همجوار اظهار میدارد که :

( در گذشته در رودخانه این روستا  کپورهای بزرگ بحد وفور یافت میشد . در جای دیگر هم مرسوم بود اما اشپل در اینجا معروفیت بیشتری داشت از این رو گفتند (( اشپل – پلا )) یعنی ((اشپل با پلو )) که بعدها این دو کلمه با هم ادغام شده به صورت اشپلا در آمد).

اشپل تخم ماهی را میگویند که به خاویار نیز معروف است و چون اشپل  کپور از دانه های ریزتر است . خوراک بهتری دارد مخصوصا کوکوی آن.

آقای غفار بی طمع خمیرانی ۹۶ ساله که با خانواده قدیمی در اشپلا فامیلی نزدیک دارد میگویند:

(از پیران شنیده است که در گذشته در این محل سه بلا از قبیل طاعون با هم ب سر اهالی نازل شد که ترک زبانی گفت محلی که اوچ بلا آنجا اتفاق افتاده یعنی  سه بلا در نتیجه بر اثر تلفظ در مرور زمان  اوچ بلا  به اشپلا  تغییر یافته است ).

درباره وجه تسمی اشترکان نیز به چنین موضوعی برخورد کردیم مه در تعریف ار روستای یاد شده اشاره گردیده است ضمنا وقتی ماهی (باج) یعنی ماده بزرگی را می بینند . بزبان محلی میگویند اشپلان ماهی که حکایت از ماهی دارای اشپل میکند و از کسانی دیگری که در مورد سوال قرار گرفتند نظریه اول را بیشتر مورد توجه قرار داده اند.

سابقه تاریخی:

در فرمان مالیاتی ناصرالدین شاه که در ماه رجب رجب ۱۳۰۲ هجری قمری  ۱۲۶۳ شمسی – ن آمده است که :

(منال دیوانی قریه خمیران و مزرعه اشپلا واقعه در آبکنار) و چنین مینماید در آن تاریخ روستای اشپلا هنوز بصورت قریه در دنیا مده بلکه مزرعه ای بوده است که آقای غفار بی طمع اظهار میدارد:

(تا آنجا که میدانم مرحوم ملک التجار رشتی مالک اشپلا بوده که من او را ندیده ام ولی خانه بزرگ دو طبقه ی  که در محل داشته دیدم که بعدا وارثین آنمرحوم خانه را تخریب کردند).

بنظر میرسد قدمت اشپلا  پیشتر از تاریخ فرمان ناصرالدین شاه  می باشد و رابینو در سال ۱۹۱۱ میلادی ۱۲۹۰ شمسی در ص ۱۲۶ ولایات دارالمرز نوشته است که (اشپلا جزو دهات آبکنار که تابع طالشدولاب می باشد).

اقوام اولیه و قدیمی:

آقای غفار بی طمع اظهار میدارد که:

(مرحوم کربلائی عبداله که نوه هایش نام خانوادگی غمگین و مرحوم ملامیرزا حسن که نوه هایش نام خانوادگی ((حقیقی – ساحل حقیقی – خداجو )) را دارند.

جمعیت طبق سرشماری رسمی:

سال ۱۳۳۵ شمسی     ۱۵۶ نفر     ۸۵ مرد   ۷۵ زن

سال ۱۳۴۵ شمسی     ۲۰۰ نفر     ۱۱۱ نفر مرد    ۱۰۸ نفر زن  در ۳۸ خانوار.

سال ۱۳۵۵ شمسی     ۲۱۹  نفر    ۱۱۱نفر مرد   ۱۰۸ نفر زن    در ۳۸ خانوار.

سال ۱۳۶۵ شمسی     ۲۵۲ نفر   در ۵۲ خانوار و ۱۴۱ نفر باسواد.

کشاورزی:

شغل اهالی کشاورزی و صیادی است و در سال ۱۳۶۳ شمسی دارای ۴ نفر خرده مالک با ۳۰ هکتار و ۳۸ زارع با ۵/۱۱۶  هکتار سطح زیر کشت بوده که ۴۴ هکتار برنجکاری – ۲۰ هکتار صیفی کاری – ۳۰ هکتار توتون کاری – ۵ هکتار توتنستان و دو رودخانه محلی برای زراعت مورد استفاده قرار میگیرد و دارای ۳ دستگاه تیلر و ۲۰۰ راس گاو – ۳۰۰۰ مرغ و خروس و مقدار تولید پیله ۴۵ کیلو بوده است.

آمار اداره کشاورزی انزلی در سال ۱۳۶۶ شمسی حاکی است که: ۷۵ هکتار برنجکاری  – ۵ هکتار صیفی کاری – ۲۰ هکتار توتونکاری – ۲ هکتار سبزیکاری – ۵ هکتار حبوبات  – یک هکتار باغ میوه – تهداد گاو نر و ماده ۲۵۰ راس – گوساله ۱۱۰ راس – اسب ۵ راس – طیور ۱۷۰۰ قطعه – تیلر ۱۵ دستگاه – پمپ آب ۳۱ دستگاه – خرمن کوب ۴ دستگاه .

متفرقه:

مدرسه – درمانگاه – حمام – مسجد ندارد و اهالی از مسجد روستای معاف استفاده مینمایند.

اهالی از آب لوله کشی چاه نیمه عمیق و مخزن آب فلزی هوایی استفاده و روشنائی برق روستا از شبکه برق انزلی تامین میشود .

مزار و امامزاده  و آثار قدیمی ندارد وو دارای یک قهوه خانه که بعضی وسایل خواربارفروشی هم دارد.

منبع : کتاب تاریخچه بندرانزلی جلد اول نوشته عزیز طویلی صفحات ۸۱۹  الی   ۸۲۲

تذکر: « کلیه حقوق و مطالب این مطلب محفوظ بوده هر گونه کپی برداری نیاز به مجوز کتبی از نویسنده کتاب تاریخچه بندرانزلی جناب آقای عزیز طویلی میباشد . »