“آنچه امروز بیش از هر چیز دیگر توجه جهانگردان و گردشگران داخلی را به خود جلب می کند ؛ معماری ، بافت و ترکیب سنتی منازل ماسوله است. بافت کالبدی روستا از لحاظ جهت استقرار به موازات خط تراز شیب کوهپایه ، در چندین طبقه متوالی ، رو به سمت آفتاب و پشت به صخره قرار گرفته است. همجواری خانه ها شاخص ترین ویژگی های معماری ماسوله است. این همجواری به گونه ای شکل گرفته که خانه ها را زنجیروار و به هم پیوسته در امتداد شیب طبیعی زمین قرار داده است. طبقات با داشتن عملکردهای متفاوت نظیر بازار ، مسکونی و… پیوسته با یکدیگر در ارتباط اند ، نزد اهالی ماسوله نیز این ارتباط به گونه ای در فرهنگ میهمان نوازی آن ها جلوه گر است ، بطوریکه اهالی به عبارت « حیاط من ، بام خانه همسایه » صحه می گذارند. 

خانه های ماسوله اغلب دارای دو طبقه است. هر خانه در مجموع از دو قسمت تشکیل شده است :

قسمت زمستانی؛ قسمت زمستانی منازل را درزبان محلی “سومه” می نامند.

سومه از اتاقی کوچک که معمولاً در عقب خانه جای دارد و از نور چندانی برخوردار نیست ، شکل گرفته است. تنها نقطه ی نورگیر آن روزنه ای است به نام “لون”. در وسط این اتاق کوره ای که از آن برای آشپزی و تهیه غذا و همچنین تأمین گرما استفاده می شود ، تعبیه شده است. در گرداگرد اتاق طاقچه هایی ساخته شده که ظروف گوناگون چینی و مسی بر روی آن جا می گیرد.

قسمت تابستانی ؛ یا اتاق پیشخوان ، دارای پنجره های ارسی چوبی و بالارو است. این پنجره ها دارای گره های چینی هندسی است و با شیشه های رنگارنگ تزیین می شود.

بعضی از خانه ها علاوه بر پیشخوان ، اتاقکی بر بام منزل دارند که به زبان محلی به آن “برج” گفته می شود. این اتاق تنها در تابستان مورد استفاده قرار می گیرد. در اتاق پیشخوان طاقچه های جانبی دیده می شود. بام هر منزل در ماسوله متمایل به کوه ساخته می شود و قسمت پیشین منازل بر عقب آن مسلط است. “*

*این متن از فصل سوم رساله پایان نامه ی کارشناسی حسام عشقی صنعتی آورده شده است .