ورزش در استان گیلان از اهمیت ویژه ای برخوردار است و همیشه این استان در ورزش جزء برترین استانهای کشور بوده و میباشد.
همچنین تعداد ورزشکاران سازمان یافته این استان همیشه رتبه های اول تا سوم کشور را در اختیار دارند و در رشته های گوناگون نیز قهرمانان بنامی از این استان به ورزش کشور معرفی شده اند.
علاقه وافر مردم این خطه به ورزش به سالهای اخیر مربوط نمی شود بلکه این ورزش در خون و رگ مردم می باشد به طوریکه در ورزشهای بومی محلی، استان گیلان از قدمت چند صدساله برخوردار است.
رییس هیات ورزشهای همگانی استان گیلان در این باره گفت: ۷۴ ورزش بومی محلی در استان گیلان وجود دارد که قدمت بعضی از آنان به چند صد سال می رسد.
“اسماعیل شکری” افزود: از معروفترین ورزشهای بومی محلی این استان نیز می توان به کشتی گیله مردی، لافن بازی، کلاه پران، بروبیا، توپپا، الختور، ترنا و هفت سنگ اشاره کرد.
وی گفت: در ۱۵ سال اخیر هر ساله بین ۱۰ تا ۳۰ جشنواره ورزشهای بومی محلی در استان گیلان برگزار می شود که در آن رشته های مختلف ورزشی بومی محلی به نمایش گذاشته می شود.
وی افزود: مردم از جشنواره های بومی محلی استقبال گسترده ای می کنند و در بعضی از این جشنواره ها، بیش از ۱۰ هزار تماشاگر استقبال می کنند.
در بین ورزشهای بومی محلی، کشتی گیله مردی از جایگاه ویژه ای برخوردار است و اکثر ورزشدوستان در کشور نام این رشته ورزشی بومی محلی را شنیده اند و حتی استان مازندران در این رشته فعالیت و پهلوانان خوبی دارد.
به همین منظور قصد داریم تا رشته کشتی گیله مردی را به مردم ورزشدوست کشور بیشتر بشناسانیم.
از دیرباز در استان گیلان پس از برداشت محصول برنج و یا هنگامی که روستاییان پیله را جمع آوری کرده و به خریداران تحویل می دادند، مردان و زنان مراسم جشن و سرور برپا می کردند و در این مراسم نیز مسابقات کشتی گیله مردی، لافن بازی، ورزا( گاو نر) جنگ و غیره انجام می دادند تا خستگی زحمات روزهای کار را از تن بیرون کنند.
این رقابتها و سرگرمی ها با تشریفات خاصی انجام می شد که البته باید از کشتی گیله مردی به عنوان یک رشته ورزشی که بسیار در استان گیلان پرطرفدار است یاد کرد.
کشتی از ورزشهایی است که از روزگاران گذشته مورد علاقه مردم بوده و به کشتی گیر نیز پهلوان می گفتند.
در قدیم کشتی گیران، روز پیش از مسابقه در خانه کدخدا پذیرایی می شدند و محل مسابقه نیز با تنه درخت بی برگ حدود یک و نیم متری که دارای پارچه پنبه ای بود مشخص می شد.
روی این پارچه چهار دستمال الوان، چهار جفت جوراب، پنج یا شش عدد نارنج و برخی اوقات یک کیسه یا کیف ابریشمی پول خرد آویزان می کردند.
به این شاخه و وسایلی که بر آن آویخته بود “برم” می گفتند و کار تهیه برم را کدخدا به عهده می گرفت ولی گاهی هم روستاییان برم می دادند.
برمها را هنگام اجرای مراسم کشتی در ایوان خانه کدخدا یا نزدیکترین خانه به میدان کشتی در معرض تماشای روستاییان می گذاشتند.
در موقع مسابقه کشتی نیز از یک آلت موسیقی بادی معرف به ساز که شبیه قره نی است آهنگهایی می نوازند که این آهنگها علاوه بر تشویق و تقویت روحیه پهلوانان، بر شکوه و رونق این مراسم می افزاید.
در روز کشتی، دو یا سه ساعت بعد از طلوع آفتاب، مردم دسته دسته در اطراف میدان کشتی جمع می شوند، ساز و نقاره را در یک سوی میدان قرار می دهند و پهلوانان با شاگردان خود یکی پس از دیگری وارد میدان می شوند.
کشتی گیران هنگام مبارزه از شلوار مخصوصی استفاده می کنند که “لاسپاره” نام دارد و از پارچه های زبر و کلفت دوخته می شود و روی پارچه شلوار، با نخهایی از ابریشم خام قلابدوزی شده است.
این شلوار که تا زانو و قوزک پا را می پوشاند، تنگ است و به بدن می چسبد که در عین حال آن را با بندی به عقب ماهیچه پا می بندند.
همچنین کشتی گیران کیسه های کوچک ابریشمی را که در آن دعاهای مخصوص جای داده شده دور گردن خود می آویزند.
ورود کشتی گیران به میدان با ساز و نقاره و فریادهای تشویق آمیز تماشاچیان همراه می گردد و حرکت آنها در میدان کشتی در جهت قبله است.
کشتی گیران با رعایت احترام پهلوانان سالمندتر پشت سرهم می ایستند و نیم تنه ای که بر تن دارند را در می آورند و به نخستین کاراین مراسم که “جست زنی” است، می پردازند که به این حرکت در زبان محلی “واز” می گویند.
کشتی گیران پس از جست زنی پای راستش را جلو می گذارد و درحالی که خم می شود دست راستش را روی زانوی راست قرار می دهد، آنگاه لبها و پیشانی خود را با دست لمس می کند و بعد از این عمل جهت خود را به سمت خاور برمی گرداند که جهت مرقد مقدس امام هشتم شیعیان حضرت امام رضا(ع) است و سپس این عمل را تکرار می کند و پس از آن این حرکت را در جهت مکه نیز اجرا می کند.
در مبارزه کشتی گیله مردی نیز دو کشتی گیر به موازات هم در میدان گامهایی به طرف جلو بر می دارند و سپس به عقب می روند که به این کار “فامج” می گویند سپس دو پهلوان در مقابل هم قرار می گیرند و در حالی که دستهایشان را به زانوان خود تکیه داده اند به چشمان یکدیگر نگاه می کنند، با مشتهای بسته همدیگر را به مبارزه می طلبند و پس از انجام دادزدن که سه بار تکرار می شود، کشتی گیران با هم دست و پنجه نرم می کنند.
کشتی گیر زمانی بازنده می شود که یکی از اعضای بدنش به استثنای پاهایش به زمین برسد.
کشتی گیران مبارز با مشت و با پا همدیگر را می زنند و سعی می کنند تا حریف خود را مغلوب کنند.
کشتی گیر بازنده پس از پوشیدن نیم تنه خود به تماشاچیان ملحق می شود و اجازه ندارد به دسته کشتی گیران بپیوندد و از طرف دیگر دوستان پهلوان پیروز وارد میدان شده، پیشانی دوست برنده خود را می بوسند و عده ای هم برای ابراز خوشحالی کلاههای خود را به هوا پرتاب می کنند و چماقهایشان را به هم می کوبند.
پهلوان، مقابل کدخدا جستی می زند و انعام مختصری می گیرد و بعد در برابر سرشناسان منطقه، دوستان و آشنایان خود این عمل را تکرار می کند و دوران می کند و انعام می گیرد.
پهلوان از آنچه که می گیرد انعامی هم به ساز و نقاره چی ها می دهد و بعد می تواند از میدان خارج شود و یا آنجا بماند.
ماندن پهلوان در میدان نشانه طلبیدن مبارز دیگری است که اگر مبارزی به میدان نیامد او می تواند همه برمها را به خود اختصاص دهد.
از آنچه که گذشت می توان دریافت که کشتی جزء سرگرمی های همیشگی این مردم بوده است.
در بعضی از روستاها نیز کشتی از شب چهارشنبه سوری تا روز سیزده فروردین برای انتخاب قهرمان ده ادامه داشت و گاه قهرمانان در در دهه سوم فروردین به زورآزمایی می پرداختند.
از مسابقات مهم کشتی گیله مردی در استان گیلان نیز می توان به مسابقه سال ۱۳۴۵ اشاره کرد که به ابتکار و مدیریت “احمد خوش عقیده” برگزار شد که هنرنمایی پهلوانان گیلان در طول برگزاری مسابقه، مایه شگفتی و برای همه تماشاگران خاطره انگیز بود.
در سال ۱۳۵۲ نیز یکدوره مسابقه کشتی گیله مردی به همت “محمد کوچصفهانی” با حضور پهلوانان نامی استان گیلان در منطقه شیطان کوه لاهیجان برگزار شد.
هم اکنون نیز مسابقات کشتی گیله مردی هر ساله با حضور قهرمانان این رشته از استانهای گیلان و مازندران در طول سال به خصوص در فصل پاییز در شهرها و بخشهای مختلف استان گیلان برگزار می شود که بعضی از این رقابتها حدود یک ماه به طول می انجامد.
از نام آوران این رشته ورزشی می توان به “رجبعلی اسکندری”، “یعقوب روستا” “حسین گلعلی پور”، “شاپور معینی”، “شهرام معینی”، “معین بشارتی”، “منوچهر حسینی”، “رضا قربانی”، “امید عبدالهی”، “جمال تقی زاده”، “سالار ولی زاده”، “نصرت محمدی”، “ناصر مهدوی”، “مصطفی خیراندیش”، “حسن فرزادی”، “هوشنگ ملکی”، “رحیم منوچهری”، “ناصر جمالی”، “جعفر عابدینی”، “ایرج افشار”، “مجید شایسته”، “عیسی فرمانبر”، “عبداله حسن زاده”، “محمد شعبانی”، “حجت خمامی”، “قربان گلعلی زاده”، “نصرت سهیلی”، “رسول پورحسینی”، “نادر محمدی” “ایرج قلی پور”، “محمد شعبانی” و غیره اشاره کرد.

منبع : وارش