افزایش غیر طبیعی دفعات اجابت مزاج که معمولا با تغییر در قوام و حجم مدفوع همراه است، اسهال نامیده می‌شود که می‌تواند به دو صورت حاد یا مزمن بروز کند.
اسهال می‌تواند در اثر ابتلا به عفونت های میکروبی، بیماری ها (نظیر التهاب‌های روده‌ای و ایدز)، ناسازگاری های غذایی، حساسیت به الکل یا مسمومیت ها بروز نماید.
اصولا اسهال خفیفی که با سایر علائم (تب، دفع خون و …) همراه نباشد، خودبخود بهبود می‌یابد، اما در صورتی که حالت آزاردهنده‌ای به خود بگیرد، می‌توان از فرآورده‌های ضد اسهال بهره گرفت. این فرآورده‌ها نیز تنها در درمان شرایط موقت و گذرا توصیه می‌شوند.
در صورتی که اسهال بیش از دو روز به طول بیانجامد، یا با تب بالا و از دست دادن پنج درصد کل آب بدن یا دفع خون همراه شود، هرگز خوددرمانی نکنید و فورا به پزشک مراجعه کنید.
ممکن است اسهال باعث از دست دادن مقدار زیادی از آب و املاح بدن شود. در این شرایط، دهان خشک شده و چشم ها گود می‌افتند. ضعف، کاهش میزان دفع ادرار و سرگیجه نیز از علائم دیگر این عارضه هستند. بنابراین جایگزینی آب از دست رفته برای افراد مبتلا به اسهال، خصوصا در اطفال، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این گونه موارد می‌توان با نوشیدن انواع مایعات و یا استفاده از محلول های خوراکی نظیر ORS (او آر اس)، آب و املاح از دست رفته را جبران کرد.
در صورت عدم دسترسی به پودر بسته بندی شده ORS ، می‌توان از دستور زیر برای تهیه آن استفاده کرد:
دو قاشق مرباخوری شکر
یک قاشق چایخوری نمک
نصف قاشق چایخوری جوش شیرین
چهار لیوان آب جوشیده سرد شده و یا آب میوه
تمامی مواد بالا را با هم مخلوط کرده و در پارچ بریزید و در یخچال قرار دهید تا خنک شود، به خصوص برای بچه ها حتما خنک کنید تا بتواند آن را بخورد.
روش های غیردارویی برای درمان اسهال
اسهال و استفراغ در اکثر موارد خود به خود بهبود می یابند. اما لازم است همزمان با این بیماری، آب و املاح از دست رفته ی بدن جبران شود. خوردن مایعات، بهترین روش جایگزینی آب از دست رفته بدن است.
بنابراین لازم است فرد در حد تحمل و در فواصل معین از مایعات استفاده کند. در مجموع بهترین اقدام در مورد اسهال و استفراغ، جبران املاح از دست رفته ی بدن است.
ضمنا در مورد شیرخوارانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، به هیچ عنوان نباید شیر مادر را قطع نمود، اما برای کودکانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، طبق تجویز پزشک نوع مناسب‌تری از شیرخشک توصیه می‌شود.
روش های دیگر عبارتند از : استراحت، رژیم غذایی مناسب (مصرف مایعات، غذاهای کم حجم، ولی مقوی و پرهیز از مصرف سبزیجات و میوه‌جات خام) و خودداری از مصرف مواد ملین مثل آلو.
۱۰ ماده غذایی مناسب برای درمان اسهال
۱- دم کرده یونجه اسهال را درمان می کند. اما مصرف زیاد یونجه توصیه نمی شود، زیرا باعث ایجاد نفخ می شود.
۲- علف هفت بند، برای درمان اسهال خونی، بواسیر و اسهال مفید است.
۳- در طب سنتی هند موز کال، یبوست زا است و در درمان اسهال ساده و اسهال خونی مفید است و در بهبود زخم های روده کاربرد دارد. شیره گل های موز برای درمان اسهال خونی معجزه می کند.
۴- چای ریحان برای رفع بی اشتهایی، درمان اسهال، نفخ و زخم معده به کار می رود.
۵- گشنیز گاهی اوقات به عنوان یک ملین برای درمان یبوست و گاهی برای درمان اسهال استفاده می شود.
۶- خرما در درمان اسهال و اختلالات روده ای نقش دارد.
۷- ماست برای درمان اسهال کودکان مفید است. متخصصان در هنگام مصرف آنتی بیوتیک ها، مصرف ماست را توصیه می کنند، زیرا اغلب آنتی بیوتیک ها باعث نابودی باکتری های مفید دستگاه گوارش و اختلال در کار آن و بروز اسهال می شوند.
۸- گل های خشک شده انبه، برای درمان اسهال، اسهال خونی مزمن و برخی مشکلات مثانه مفید است. مغز هسته انبه، ضد اسهال است.
۹- مصرف ازگیل خام موجب تقویت بدن می‌شود و برای درمان اسهال مفید است.
۱۰- سیب را می توان برای برطرف کردن اسهال حتی برای کودکان به کار برد. بدین منظور سیب را باید رنده کرد و خورد.
.
فرآوری: مریم سجادپور
منبع: بخش تغذیه و سلامت تبیان
گردآوری : سایت کرکان بندرانزلی
