چوچاق یا زولنگ از جمله گیاهان دارویی با پتاسیل های ناشناخته است که رو به فراموشی است این گیاه دارای مصارف متعددی همچون سبزی کاری، گل کاری و دارویی و از جمله مصارف دارویی این گونه مدر، مسکن درد، اشتها آور و خاصیت آنتی اکسیدانی است. محققان به تازگی دریافتند که از گیاه زولنگ می توان برای کاهش آهن خون در بیماران تالاسمی هم استفاده کرد.
نام علمی زولنگ eryngium campestre و نام فارسی آن شش شاخ است. در مازندران به آن زولنگ معنی قسم اخیر قرصعنه به، در شهسوار ششاک و رامسر شوشاخ (در واقع شش شاخ) و در گیلان آن را چوچاق و یا انارچوقاق می گویند. اعراب آن را قرصعنه مسدس می نامند. در داروسازی سنتی ایران به بسیاری از خارهای دارویی که تعداد آن ها از ده گونه بیشتر است، قرصعنه گویند، ولی در اصل منظور همان زولنگ می باشد. گیاه زولنگ خاردار و از تیره چتریان است، زولنگ گیاهی است چندساله که اغلب به رنگ آبی آسمانی، با پراکندگی در شمال ایران در مناطق جلگه ای از رامسر تا گلوگاه و ارتفاعات میانی البرز در شیب های شمالی قابل رویش است. زولنگ بومی نواحی شمال ایران می باشد.
عمده ترکیبات موجود در زولنگ شامل اسانس‌های مختلفی مانند لیمونن ، آلفا پی نن و اسید فولیک است ، همچنین ریشه گیاه دارای تانن ، قند ساکارز و اسانس زولنگ با بویی مطبوع حدود ۸۸ درصد است.
این گیاه آرامش‌بخش اعصاب ، محرک قوای جنسی ، بهبود بواسیر ، تسکین دهنده بیماری‌های رماتیسمی و رفع التهابات ، تسکین دهنده دل درد و ریشه آن نیز برای تحلیل ورم‌ها مفید است.
قسمت های هوایی گیاه را هنگامی که تر و تازه است می توان پخت و بهترین سبزی خورشتی است. تمام قسمت های گیاه پیشاب آور و ملین بوده، اشتها و شهوت را افزایش می دهد. به دلیل داشتن اسید فولیک خون ساز است، پادزهر سموم، جوشانده آن مسکن درد پهلو، جوشانده بیخ آن همراه شکر بادشکن و جهت از بین بردن نفخ و درد پهلو مفید است. ادرار، شیر و عرق را افزایش می دهد، سنگ کلیه و مثانه را از بین می برد. مربای بیخ تازه آن خوشبو کننده دهان و محرک باه است. عصاره بیخ آن برای عقب افتادگی عادت ماهیانه مفید است، پماد بیخ آن با آرد جو و برگ کاسنی نرم کننده ورم های سخت می باشد.
این سبزی معطر به ویژه در سبزی پلو با ماهی البته بیش تر با سنجرغ (انارجیجه در رویان و گیلان ) ، سبزی دل پر ماهی همراه با گردو، کوکو سبزی، سبزی مخصوص پرورده کردن زیتون و مانند آن مورد استفاده قرار می گیرد.
خواص دارویی و درمانی گیاه زولنگ(چوچاق)

عبارتند از : این گیاه آرامش‌بخش اعصاب ، محرک قوای جنسی ، بهبود بواسیر ، تسکین دهنده بیماری‌های رماتیسمی و رفع التهابات ، تسکین دهنده دل درد و ریشه آن نیز برای تحلیل ورم‌ها مفید است.

موارد مصرف:

تمام قسمتهاى گیاه شش شاخ، پیشاب آور و ملین بوده ، و اشتها را زیاد مى کند و عادت ماهانه بانوان را باز مى نمایند. و به دلیل داشتن اسید فولیک خون ساز است،
خوردن بیخ آن اشتها و شهوت را زیاد مى کند و پادزهر سموم است ، و جوشانده آن مسکن درد پهلو است . آشامیدن جوشانده بیخ شش شاخ با شکر، بادشکن بوده و جهت از بین بردن نفخ و درد پهلو مفید است . ادرار، شیر و عرق را زیاد مى کند و سنگ کلیه و مثانه را ازبین میبرد و براى دلپیچه نافع است .مرباى بیخ تازه آن، خوشبو کننده شکم و محرک باه است . عصاره بیخ شش شاخ، باز کننده حیض است ، ضماد بیخ شش شاخ با آرد جو و برگ کاسنى نرم کننده ورمهاى سخت مى باشد.

خلاصه اطلاعات دربارچوچاق
مزاج :گرم است .
خاصیت : لطیف و تحلیل برنده .
مفاصل : در علاج کزاز مفید است .
سر : آب پزش را در دهان بگردانند داروی درد دندان و در علاج هر نوع نزله مفید است و ریشه هایش نیز همین کارها را انجام می دهد .
نفس : در بیرون راندن خون از سینه مفید است .
اندام های غذا : بیخش علاج استفراغ پی در پی است .
اندام های راننده : بیخش در علاج تراوش رطوبت های همیشگی زهدان مفید است

منبع : صبح رانکو

جمع آوری و تنظیم : مهدی پور (وبلاگ نصیرمحله)