فصل پاییز زمان تهیه دوشاب اربه یا خرمالوی جنگلی بود . بانوان زحمت کش گیلانی بعد از برداشت و درو برنج ،دخیره و انبار کردن آن ،با کمک همسایه واشناها برای درست کردن این دوشاب خوشمزه کمر همت مبستند وان را درست کرده تا در فصل زمستان به عنوان تنقلات از آن استفاده کنند..
ابتدا نیم تنه درخت را به شکل قایق درست میکردند که ” ناو” یا “عدد هفت”میگفتند .حدود یک متر از کل ناو را با تخته ای جدا میکردند و سوراخی در آن تعبیه می کنند ومقداری «کولوش-ساقه ی برنج» را در جلوی سوراخ قرار می دهند که نقش آبکش را داشت.
بعد از جدا کردن دمبرک میوه ها، اَربه را در قسمت بزرگتر ناو می ریختند وآن را با چوبی سرپهن به شکل «کوبه» له می کردند وبعد کمی خاکستر هیزم یا پوست برنج یا فل روی آن میریختند و بعد لگد میزدند. لگد زدن به تناوب انجام می گرفت. پس از لگد زدن و چنگ زدن ناو را کمی به طرف خالی ظرف بلند می کردند تا «شیره» به دست آمده از آن سوراخ به ظرفی دیگر مثلا «لاک تشت» منتقل گردد.زمانی که شیره ها کاملا چکیده شدند آن را در دیگی می ریزندو روی اجاق می گذارند تا بجوشد و کف سفید روی شیره را دور می ریزند و گرما میدهند تا آبش بخار شود.
در طب سنتی به بیماران بیماری «فاویسم» و زردی (یرقان) اربه دوشاب می خوراندند که خاصیت درمانی داشت. ار آنجا که دوشاب دارای طبع گرم است بیشتر در فصل زمستان مصرف می شود.
در زمستان «اربه دوشاب»را با برف بهم می آمیزند و می خورند که به آن «ورف دوشاب» می گویند.همچنین برنج و یا گندم برشته شده را با دوشاب مخلوط می کنند و به عنوان تنقلات استفاده می کنند یا درروستاها هنگام صبحانه کته پلو را با دوشاب می خوردند و آنگاه به محل کار کشاورزی و زمین برنجکاری می رفتند.
منبع گیلان دیروز
گردآورنده افسانه امانی
تهیه ارب دوشاب در لاهیجان عکاس محمد رهروان
