در گذشته های نه چندان دور, رسم بر این بود که از روزهای قبل از فرا رسیدن عید نوروز, مردم گیلان زمین تخم مرغ یا اردک را پخته و رنگ آمیزی می کردند و هنگام تحویل سال بر سفره هفت سین می گذاردند.
اعتقاد گیلانیان در این رسم از باورهای بومی شکل می گرفت؛ چرا که تخم ماکیان خانگی را نشان برکت, وفور نعمت و نیز تداوم نسل و شکوفایی زندگی می دانستند؛ بدین سبب در دید و بازدیدهای نوروزی,تخم مرغ رنگ شده ( رنگ بزه مورغانه ) را به عنوان عیدی به میهمانان نوروزی هدیه می شد و در این میان کودکان بیشترین بهره را می بردند. آن سال ها بین مردم روستا نشین رسم بر این بود که روز عید ابتدا به خانه ” کدخدا ” می رفتند و پس از دید و بازدید , به طور دسته جمعی در خانه های دیگر ریش سفیدان محل حضور می یافتند.
روزهای نوروزی, یکی از پرطرفدارترین تفریحات و سرگرمی ها, بازی بومی ” مورغانه جنگ ” یا ” بیج بیج ” بوده است که در شرایط سنی مختلف در ایام عید با جاذبه ای خاص برگزار می شد. روزهای عید که معمولاً ایام فراغت روستانشینان به حساب می آید, در مکانی گردهم آمده و با تخم مرغ های پخته یا خام به بازی بومی جنگ تخم مرغ می پرداختند. به همین دلیل پیش از این در اسفند ماه و اوایل فروردین عرصه تخم مرغ پخته و رنگ شده و نیز تخم مرغ خام در بازارهای محلی در سراسر گیلان متداول بود. مورغانه جنگ دو طرف داشت و ممکن بود به دو گونه: تکی ( تک به تک) و رجی ( چندتایی ) بازی شود.
در این بازی, نوک تیز تخم مرغ ( سر ) و انتهای پهن آن ( ته ) نامیده می شد.
مورغانه جنگ به صورت سر به سر, ته به ته و گاه با توافق طرفین سر به ته و ته به سر انجام می پذیرد. در شروع بازی یکی از طرفین تخم مرغ خود را در حلقه تنگ بین شست و انگشت به گونه ای که نوک تیز آن به طرف بالا باشد, قرار داده و طرف مقابل سر تیز تخم مرغ خود را بر آن ضربه وارد می کند.
هر تخم مرغ که می شکست صاحبش بازنده محسوب شده و باید ته تخم مرغ خود را برای ضربه پذیری در اختیار حریف قرار دهد. تخم مرغ بازهای حرفه ای بعضاً ترفندهایی برای برنده شدن به کار می برند. از جمله یک تخم مرغ را با سوزن سوراخ و مایع داخل آن را خالی می کنند و با پرکردن مواد شیمیایی چسبنده و یا سقز, استحکام بدنه تخم مرغ را افزایش می دهند. برخی نیز از تخم مرغ های دو زرده که از ضخامت و استحکام بیشتری برخوردار است و در مورغانه جنگ کاربرد بیشتری دارد, استفاده می کنند تا شانس برنده شدن خود را افزایش دهند.
گاه در هنگام بازی بومی مورغانه جنگ, طرفین بازی تخم مرغ یکدیگر را محک می زنند که اصطلاحاً در زبان گیلکی شرق گیلان به آن “چیشتن ” (چشیدن) می گویند.
روش چشیدن که برای تشخیص مقاومت تخم مرغ حریف انجام می شود, به وسیله ضربه زدن دو سر آن تخم مرغ به دندان های پیشین انجام می شود؛ بدین ترتیب حریف مورغانه جنگ از صدای زیر و بم تخم مرغ, متوجه ی استحکام آن می شود و سپس بنا به تشخیص صورت های مختلف بازی سر به سر, سر به ته و… را انتخاب می کند.
گفتنی است تخم مرغ در باورهای بومی گیلک زبانان, نشان برکت و فراوانی و تداوم نسل و زندگی است و بر همین اساس معتقدند که تخم مرغ شکسته شده توسط نوعروس یا زن باردار مصرف شود.
منبع: سایت کرکان بندرانزلی
