پس از انقلاب کمونیستی روسیه در سال ۱۹۱۷ میلادی یا ۱۲۹۶ شمسی، عده زیا‌دی از ارمنیان و روس‌های مخالف انقلاب به ایران سرازیر شدند. کالباس، سوسیس و ژامبون از مواد غذایی مورد علاقه شدید آنها بود که پس از ساکن شدن در گیلان، مازندران، استرآباد و تهران، شروع به تهیه آنها کردند. «آرزومان» و «میکاییلیان» دو تن از ارمنیان مهاجر، اولین بار در گیلان و سپس در تهران کارگاه کالباس و سوسیس راه انداختند که بعدها به کارخانه های بزرگی تبدیل شد. شهرت کالباس و سوسیس ایران به قدری بود که در جنگ دوم جهانی، انگلیسی‌ها رسما با صادرات چند تن کالباس و سوسیس برای رفع نیاز سربازان انگلیسی در آفریقا و خاور نزدیک موافقت کردند.
از دوران جنگ دوم، اولین ساندویچ‌فروش‌ها درگیلان و تهران سپس در شهرستان‌ها، غالبا نیز به وسیله ارمنیان باز شدند که انواع ماهی مانند ماهی دودی و لوله‌های کالباس می‌فروختند، شروع کردند به فروختن ساندویچ‌های پنج قرانی کالباس. آنها نان بولکا (سفید بامزه ترشی خمیر)، خیارشور حلبی تبریز و کمی کره به نان می‌مالیدند وچند برگ جعفری تازه خردشده هم لای ساندویچ میگذاشتند.
در سال‌های اول، افراد محترم و آبرومند رفتن به ساندویچ‌فروشی‌ها را دون شأن می‌دیدند. همان طور که در عصر ناصری رفتن به رستوران و چلوکبابی کاری خلاف آبرو تلقی می‌شد و می‌گفتند فلانی سفره درست و حسابی ندارد که به دکه نان و کباب یا دکان چلوکبابی می‌رود، اما به تدریج ساندویچ جای خود را در بین مردم باز کرد. حتی در حدود سال های دهه ۴۰ گفته مى شد که تعداد کارگران ساندویچ فروشى ها تنها در شهرستان رشت به ۱۶۰۰۰تن رسیده است. استقبال گسترده در دهه ۴۰ و ۵۰ مثال زدنی بود.
منبع :خبر آنلاین
گرداوری :افسانه امانی
