بنای شمس العماره بندر انزلی
بندرانزلی سابقاً دارای چندین قلعه و باستیان نظامی و چند منار بوده‌است که متأسفانه به جز یک منار از بقیـه آثاری به جای نمانده‌است. ناگفته نماند که هم اکنون در انزلی ساختمان‌هایی با قدمت ۱۲۰ تا ۱۵۰ سال نیز به چشم می‌خورد.
دیرینه ترین سازه‌ای که تا کنون پابرجاست فانوس دریایی (مناره) میباشد که در سال ۱۸۱۵ میلادی ساخته شد و در مرکز شهر قرار دارد.
عمارت معتمدی (شهربانی سابق و فرماندهی نیروهای انتظامی فعلی) در بلوار فوقانی است که قدمتی همانند برج ساعت (مناره) دارد.
محل ترنم موزیک که به حافظیه معروف است.
ساختمان شهرداری بندر انزلی.
کاخ میان پشته که از لحاظ معماری دارای اهمیت میباشد که البته بنای اصلی این کاخ قدمتی بسیار بیشتر از این بنای معماری دوران پهلوی دارد.
سمت غرب ساختمان دادگستری، ساختمان فند چنان – جنوب غربی میدان، ساختمان داود زاده از جمله بناهائی است که بین سالهای ۱۳۰۴ – ۱۳۰۶ شمسی ساخته شده‌است.
ساختمان چهارطبقه معروف به ساختمان حاجی علی عباس رمضانی در جنب میدان امام خمینی که در سال ۱۳۱۹ شمسی به مبلغ ۴۰۰۰۰ تومان از طرف دولت خریداری و محل استقرار دادگستری و ثبت و اسناد انزلی شد و اکنون جزء آثار حفاظت شده و در فهرست آثار میراث فرهنگی ثبت شده‌است.
ساختمان داوود زاده با پنج طبقه و با نمای آجر که امروزه به عنوان مهمان‌پذیر و در میدان امام خمینی به نام هتل گلسنگ معروف است. سه – ساختمان دوطبقه‌ای که در جنب شیلات انزلی قرارگرفته و دارای کنده کاری سیمان است (این ساختمان‌ها امروزه تخریب شده‌است) و همچنین درست روبروی همین ساختمان بنای دوطبقه‌ای با نمای زیبا وجود دارد که به گراندهتل معروف است که آن هم به دلیل بی توجهی مسولین در حال نابودیست.
بنای تاریخی بانک ملی انزلی در میدان اصلی این شهر به رغم ثبت در فهرست آثار تاریخی و میراث فرهنگی کشور به دلیل بی توجهی مسئولان در معرض خطر تخریب قرار دارد. این بنای زیبای آجری به بناهای دوران پهلوی باز میگردد.
انزلی دارای خانه های بسیار بزرگ و حیاط دار بود که به مجتمع تبدیل شده است.
بنای شمس العماره بندر انزلی
در اواخر نیمه اول قرن سیزدهم ناصرالدین شاه فرمان ساخت قصری در مرکز شهر را می دهد که بعد ها این قصر به شمس العماره مشهور می شود. ساختمان شمس العماره از معروفترین و بلند ترین ساختمان های شهر در ایران و انزلی قدیم بوده است که در بلوار فوقانی کنونی در ۵طبقه ساخته شده بود. ناصرالدین شاه در سفرنامه باز گشت از اروپای خود می نویسد: ۴ ساعت به غروب مانده وارد انزلی میشویم . منزل ما در برجی است که به حکم ما ، وزیر خارجه در زمان حکومت خود در گیلان بنا نهاده است. بعد توسط میرزا محمد حسین به اتمام رسید و اندک کار باقی مانده آن توسط معتمد الملک به اتمام خواهد رسید. معتمد الملک مسئول نگهداری شهر و گماره والی گیلان یوده است و با توجه به زمان سفر ناصر الدین شاه به اروپا، سال ۱۲۴۹ شمسی، سال ساخت شمس العماره بوده است. این تاریخ در کتاب ولایات دارالمرز ایران نوشته رابینو که تاریخ ساخت شمس العماره را ۱۲۸۸ هجری قمری بیان کرده تطابق نسبی دارد.[۷۱] این برج ۵ طبقه و تماما از سنگ و آحر بوده است و ایوان های ان از جنس چوب منقش بوده است. ساختمان نمای بسیار زیبای به دریا و جنگل های اطاف شهر داشته، به طوریکه ناصرالدین شاه در سفرنامه بازگشت از اروپا می نویسد:در هیچ کجای اروپا چنین منظره زیبایی را ندیده ام
نوشته‌ای بی‌جهت، جهت آزمایش: این طرح‌نما می‌آزماید نگاره و اندازه و شکل را. آیا آن که ما خوانیم ترا برای شایست‌تان را می‌گواهد یا خوانش‌ها را می‌نماید. نمایان کنم بر شمایان خواهان شدن نشدن و نا شدن و که این برگزیدگان ناگزیده از کدامین توان با ناتوانان پرتوان شمارش نموده آیا هم‌چنان خواستار ناشمردنی‌ها بوده و هستند. آیا نیستند و چرا؟ این نوشتار آزمایشی چرا و به چه علت از شمایان برمی‌شمارد و از کجا و به کدامین نوا بر‌می‌نگارد و بازنمی‌ایستاندتان؟ خواهشمندی ناشنودگان از پرمایگی نابیوسیدگان برتر نباد و مایه بی‌مایگی سراسر شایان بادا. باشد تا آزمون‌ها خوش و آزموده‌ها سرخوش از بوته ناخوشی‌ها سراسر سر بدر آورده با باد همراه روند.
پس از ناصرالدین شاه این ساختمان یکبار در سال ۱۲۸۶ شمسی به همت مردم شهر باز سازی میشود. اما در نهایت قسمت های گچ بری شده و لوازم داخل آن توسط موسیو هانسیس مسئول مالیه گیلان در اواخر دهه ۱۲۹۰ از کاخ به بیرون برده و از کشور خارچ می گردد.. این بنا پس ار احداث ساختمان شهرداری در سال ۱۳۰۶ به طور کامل منهدم و در سال ۱۳۱۱ به جای آن حوضی به مساحت ۲۱۴ متر مربع ساخته شد.
کاخ پر شکوه خوشتاریا
کاخ باشکوه خوشتاریا یکی از با شکوه ترین بناها در زمان خود مختص به تاجر روس که از اولین کسانی بود که صنعت برق را وارد ایران کرد. روایت است در دورانی که خبری از روشنایی برق نبود در شب‌های مه آلود بندر انزلی این بنا با نور خود منظره‌ای زیبا را به وجود می‌آورد. بنای کاخ میان پشته که یکی از مشهور ترین بناها از معماری دوران پهلوی محسوب میگردد، سال ۱۳۰۸ شمسی بر خرابه های کاخ خوشتاریا آغاز و بین سالهای ۱۳۱۳ – ۱۳۱۴ شمسی پایان یافت. مساحت زیر بنای آن ۱۱۶۸ مترمربع میباشد.
.
منبع:ویکی پدیا
گردآورنده: سایت کرکان بندرانزلی
