به هتل کوچکی وارد شدیم که طبق رسم شرقیان، خود را به صورت مبالغه آمیز، گراند هتل نامیده بودند. نمی شد باضوابط اروپایی درباره آن  قضاوت کرد.

۱- هانری بایندر جهانگرد و باستان شناس فرانسوی،  در اواخر قرن نوزدهم به ایران سفر نمود و در بازگشت از رشت و انزلی نیز گذشت. انزلی از دریچه ی نگاه او:

“کشتی های شرکت قفقاز ومرکور، در زمستنان، سرویس منظمی ندارند، اغلب به واسطه ی افزایش  وخامت هوا، دریا به اندازه ای بد است که نمی توانند در لنگرگاه انزلی، سوار کشتی شوند. گاهی اوقات کشتب ها بدون اینکه بتوانند حتی محمولات پستی را تحویل دهند، بر میگردند.[۱]

۲- فردریک چارلز ریچاردز در اوایل حکومت رضا شاه به ایران سفر نمود. وی درباره انزلی در سفرنامه خود اینگونه می نویسد:

“پهلوی، که همان بندر قدیم انزلی در بحر خزر است، خیلی پیش رفت کرده، مخصوصا هنگام شب، منظره شهر ونیز را به خاطر می آورد، البته ، بدون خصوصیات معماری آن. قایق های کوچکی که بین دو شهر در رفت و آمد هستند، شبیه کرجی های استانبول، منتهی قدری کوچک تر از آن ها است. در حقیقت این  شهر ها، هر دو دارای جذابیت محاسن و خصوصیات بسیاری است.”[۲]

۳-ویبرت فونبلوشر دیپلمات آلمانی در سال های نخست جنگ جهانی اول در راس هیاتی به ایران آمدو برای بار دوم در اوائل حکومت رضا شاه، بعنوان سفیر آلمان وارد ایران شد. وی درباره انزلی در سفرنامه خود چنین می نگارد:

اما به هر حال جایی بود تمیز و مرتب. شهر به صورت دل انگیز، بر مصب رودخانه ای قرار گرفته بود. هر چند خانه ها ساده و بی پیرایه  بودو مردم، لباس ژنده و پاره بر تن داشتند، مع هذا با وجود این فقر و فاقه، باز از شادی و سر زندگی برخوردار بودند و این چیزی بود که ما به هنگام عبور از روسیه، اثری از آن ندیده بودیم….[۳]

منابع:
۱- بایندر-هانری- سفرنامه بایندر-ترجمه کرامت الله افسر. انتشارات فرهنگ سرا
۲- ریچاردز،فردریک چارلز، سفرنامه ریچاردز، ترجمه مهین دخت صبا، تهران، انتشارات بنگاه، ترجمه و نشر کتاب؛ ۱۳۴۳

۳- بلوشر، فون، سفرنامه بلوشر، ترجمه کیکاوس جهانداری، تهران: انتشارات خوارزمی.

منبع: سایت کرکان بندرانزلی www.karkan.ir