تاریخچه سیاهکل:
سیاهکل، شهرستان سرسبزی است خفته در پای قله سرکش درفک که جنگلی انبوه همچون نگین انگشتری، آن را دربرگرفته است. این منطقه با تاریخ پْرفراز و نشیبش، با تحولات فراوانی روبه‌رو گردیده و هم‌اینک در جوار منطقه‌ای به نام « برفجان » رشد و گسترش یافته است. شهرستان سیاهکل در ناحیه شرقی استان گیلان واقع شده و از شمال و شمال‌شرقی به لاهیجان، از شرق به لنگرود، از جنوب‌شرقی به املش و رودسر، از جنوب به مازندران، از جنوب‌غربی به رودبار و از غرب به رشت محدود می‌شود. همچنین قسمتی از رشته‌کوه البرز، ناحیه بزرگی از جنوب این منطقه را شامل می‌گردد. مهم‌ترین رودخانه‌های جاری در آن، « شیمرود » و « خرارود » است. این منطقه دارای دو ناحیه عمده جغرافیاییِ جلگه‌ای و کوهستانی است. آب‌وهوای ناحیه جلگه‌ای، مرطوب؛ و کوهستانی، نیمه‌مرطوب است. میزان بارندگی در شهرستان سیاهکل، حدود ۱۴۰۰-۱۰۰۰ میلی‌متر می‌باشد. دستبافت‌های پشمی و تولید سفال، از جمله صنایع دستی آنان است و مهم‌ترین محصولات این ناحیه عبارتند از: برنج، جو، توتون، چای، فندق، سیب‌زمینی، گردو و مواد لبنی.

مهم‌ترین قسمت این شهرستان که دارای پیشینه تاریخی می‌باشد « دیلمان » است و مهم‌ترین روستای آن « اسپیلی » می‌باشد. دیلمان در گذشته وسعت بسیاری داشته و از یک‌طرف به مازندران و از طرف دیگر به قزوین محدود و در قرون چهارم و پنجم هجری‌قمری، مقر حکومت دیلمیان بوده و گیلان یکی از ولایات آن محسوب می‌شده است، امِا پس از انقراض خاندان آل‌بویه و تعرض سرداران محلّی، این سرزمین وسیع کم‌کم کوچک شده، تا امروز که یکی از بخش‌های گیلان به‌شمار می‌آید.

در این‌خصوص، « مقدِسی » در کتاب « احسن التقاسیم » می‌نویسد: « دیلم (دیلمان) دارای پنج کوره (شهرستان) است که از جانب خراسان به قومس (حدود دامغان) محدود شده و گرگان، طبرستان، دیلمان و خزر در میان این نواحی قرار دارد ». از سوی دیگر، « ابن حوقل » تاریخ‌نگار دوره سامانیان نیز در کتاب خود می‌نویسد: « ناحیه دیلم شامل سهل و جبل و سرزمینی بوده که از جنوب تا قزوین و طارم و قسمتی از آذربایجان و بخشی از ری، از مشرق تا طبرستان و دیگر نواحی ری، از مغرب تا قسمتی دیگر از آذربایجان و بلاد آران و از شمال به دریای خزر متّصل و محدود بوده است ».

یوحنّای دیلمی (یکی از حواریون حضرت عیسی مسیح(ع) و صاحب یکی از اناجیل اربعه مسیحیت)، یحیی‌بن زیاد دیلمی (امام کوفیان در علم نحو و متوّفی به سال ۲۰۷ هجری‌قمری) و خاندان آل بویه که از سال ۳۲۵ تا سال ۴۴۷ هجری‌قمری به مدّت ۱۲۲ سال بر فارس، کرمان، عراق عجم و عراق عرب حکمروایی داشته و در ترویج مذهب جعفری کوشش نمودند، اهل این دیار بوده و در زمان حکمرانی ایشان، فقهای بزرگی چون: شیخ مفید، سید رضی، سید مرتضی، شیخ طوسی و ریاضی‌دان و مورخ شهیر، سالار دیلمی در کنف حمایت این خاندان به نشر مذهب تشیع همت گماشته که نشان از علاقه دیلمیان به مذهب جعفری دارد. سیاهکل به جهت پیشینه پْررمزورازِ تاریخی‌اش، از آثار دیدنی و تاریخی بسیاری برخوردار می‌باشد. قومیت اهالی شهرستان سیاهکل، گیلک است و به زبان گیلکی با لهجه بیه‌پیش (شرق گیلان) و گویش دیلمی سخن می‌گویند. مذهب رایج این شهرستان، شیعه اثنی‌عشری است.

هم‌اینک شهرستان سیاهکل با وسعت ۶/۱۰۴۸ کیلومترمربع، جمعیت ۵۵۷۵۲ نفر و ۳۱ درصد شهرنشین، دارای ۲ شهر سیاهکل و دیلمان، ۲ بخش مرکزی و دیلمان، ۵ دهستان پیرکوه، دیلمان، توتکی، خرارود و مالفجان و ۲۵۱ پارچه آبادی می‌باشد. شهر سیاهکل نیز بالغ بر ۱۷ هزارنفر جمعیّت دارد. در سال ۱۳۰۹، شهرداری؛ در سال ۱۳۱۱، بخشداری و در اواخر سال ۱۳۷۶، فرمانداری در این شهرستان دائر گردیده است.

موقعیت جغرافیایی:

شهرستان سیاهکل در ناحیه شرقی استان گیلان واقع گردیده  این شهرستان از شمال به شهرستان لاهیجان ، ازغرب به شهرستان رشت ،ازجنوب به شهرستان رودبار واز شرق به شهرستان املش ولنگرود محدود است . شهرستان سیاهکل از لحاظ ژئومرفولوژی از دوناحیه عمده کوهستانی وجلگه ای تشکیل شده که ناحیه کوهستانی بخشی از دامنه های شمالی رشته کوه البرز است ومهمترین ارتفاعات آن دلفکوشاه نشین است .

موقعیت فر هنگی و اجتماعی:
براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ شهرستان سیاهکل دارای ۲ بخش ,۲ شهر , ۵ دهستان و ۲۴۹ آبادی است , که از این تعداد آبادی ۲۱۰ آبادی دارای سکنه و ۳۹ آبادی خالی از سکنه می باشد. درسرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵ شهرستان سیاهکل دارای ۴۷۷۸۸ نفرجمعیت و ۱۳۲۰۸ خانوار است . از کل جمعیت این شهرستان ۱۷۱۱۳ نفر و ۴۷۲۵خانوار ساکن در نقاط شهری و ۳۰۶۷۴ نفر , ۸۴۸۲ خانوار ساکن در نقاط روستایی و ۱نفر و ۱ خانوار غیر ساکن هستند به این ترتیب درصد شهرنشینی شهرستان ۲۵/۴۳ و درصد روستانشینی آن ۷۵/۵۶ می باشد . جمعیّت ۳۰۶۷۴نفر ی ساکن در نقاط روستایی این شهرستان را ۱۴۸۲۱ نفر مرد و ۱۵۸۵۳نفرزن تشکیل می دهد . نسبت جنسی نقاط روستایی این شهرستان ۴۸/۹۳ درصد می باشد یعنی به ازای هر ۱۰۰ نفر زن ساکن در نقاط روستایی ۹۳ نفر مرد وجوددارد . درصد جمعیّت ۶ ساله و بیشترروستایی به کل جمعیّت ۶ ساله و بیشتر شهرستان ۴۳/۶۴ و میزان باسوادی جمعیّت روستایی نسبت به جمعیّت ۶ ساله و بیشتر روستایی شهرستان ۱۵/۶۸درصد می باشد . از نظر شاخص فضاهای آموزشی بر اساس آخرین آمار سرشماری سال ۱۳۸۵ شهرستان سیاهکل در مقاطع مختلف آموزشی به ترتیب دارای ۱۰۳ باب دبستان ، ۴۲ باب مدرسه راهنمایی و ۱۰ باب دبیرستان دخترانه و پسرانه میباشد. از نظر مراکز مذهبی این شهرستان دارای ۱۱۱ باب مسجد و ۶۵ امامزاده می باشد. در زمینه مراکز فرهنگی نیز این شهرستان دارای ۳ باب کتابخانه عمومی می باشد.از نظر فضاهای ورزشی نیز ۵ مکان مناسب فعالیتّهای ورزشی در سطح شهرستان موجود میباشد. آمار شهدا،جانبازان و آزادگان شهرستان به ترتیب۱۸۲ شهید، ۱۴۴جانباز و ۳۴آزاده می باشد که در دوران هشت سال دفاع مقدّس عاشقانه و دلیرانه از وطن اسلامی خویش پاسداری نموده و حماثه ها آفریدند. از جمله چهره های نامدار این دیار می توان : مهیار دیلمی، ابوالعباس دیلمی،اسفاربن کردویه دیلمی،اسیدای دیلمی،ایل شام دیلمی،امیر ابوشجاع بکران دیلمی،امیر توزن دیلمی و…را نام برد.

کشاورزی:
شهرستان سیاهکل دارای دو ناحیه عمده جغرافیاییِ جلگه‌ای و کوهستانی می باشد. آب‌وهوای ناحیه جلگه‌ای، مرطوب؛ و ناحیه کوهستانی، نیمه‌مرطوب است. میزان بارندگی در شهرستان سیاهکل، حدود ۱۴۰۰-۱۰۰۰ میلی‌متر است که شرایط مناسبی را جهت کشت انواع مختلف محصولات کشاورزی و باغی در اختیار مردم این خطه قرار داده است. در نواحی کوهستانی نیز با توجه به وجود مراتع و چراگاههای سرسبز منطقه دیلمانات دامپروری شغل و منبع اصلی درآمد مردم می باشد. در زمینه صنایع به طور سنتی صنایع دستی کماکان بیشترین سهم را به خود اختصاص میدهد از جمله میتوان به دستبافت‌های پشمی و تولید سفال اشاره نمود. از جمله مهم‌ترین محصولات این ناحیه میتوان : برنج، جو، توتون، چای، فندق، سیب‌زمینی، گردو و مواد لبنی را نام برد. شرایط مناسب مناطق کوهستانی دیلمانات به سبب دارا بودن چراگاههای وسیع جهت دامپروری زمینه مساعدی را جهت سرمایه گذاری سرمایه گذاران در صنت مواد لبنی در شهرستان باعث گردیده که توجه به توسعه این صنعت با توجه به مزیّت نسبی شهرستان بسیار حائز اهمیت می باشد. همچنین به دلیل وجود رودخانه های پر آب صنعت پرورش ماهیان استخوانی نیز در شهرستان از رونق مناسبی برخوردار می باشد. از جمله معادن فعال شهرستان نیز معادن شن می باشند که در توسعه و عمران شهرستان نقش به سزایی ایفا می نمایند.
لازم به ذکراست که با ایجاد زیرساختهای مناسب جهت سرمایه گذاری در شهرستان ( علی الخصوص شهرک صنعتی ازبرم ) فعالیتهای چشمگیری در زمینه تولید انواع محصولات مصرفی از جمله: مواد لبنی، شیشه ، لوازم برقی، کاغذ و محصولات کاغذی،منسوجات،لاستیک و پلاستیک و سایر فعالیتهای کسب و کار آغاز گردیده که نوید بخش آینده ای درخشان در زمینه رشد و توسعه سرمایه گذاریها در این شهرستان می باشد.

منبع:siahkal.gilan.ir