مراسم دینی و مذهبی در استان گیلان نیز همانند سایر نقاط کشور به دو گروه تقسیم می شوند :

الف)مراسم دینی شاد که به مناسبتهای مذهبی مانند : میلاد حضرت رسول (ص) ، عید مبعث ، عید فطر ، عید غدیر خم و میلاد حضرت مهدی جشن گرفته می شوند . این گونه مراسم معمولا  با چراغانی شهرها و سر در مغازه ها و میادین شهری همراه است .

در میان اعیاد دینی عید فطر با مشارکت و برنامه های وسیعتری جشن گرفته می شود . در این روز مردم به نزدیکترین امام زاده یا بقعه ای که اجداد و عزیزان آنان مدفون هستند ، مراجعه­کرده و حلوای­مخصوصی را که تهیه کرده­اند بر سر خاک­بین مردم توزیع می­کنند.

ب)مراسم دینی عزاداری که سه گونه مهم آن در گیلان رایج است و هنوز هم با تشریفات خاص خود برگزار می گردد. بیشتر مراسم عزاداری به اشکال زیر برگزار می شود:

۱- روضه خوانی
مراسم روضه خوانی در ماه محرم به صورت منظم در بازارهای شهری ، بویژه در مساجد یا سراهای بازار که سیاهپوش می شوند برگزار میگردد . در نقاط روستایی نیز مساجد هر محل ، همه شب دارای مراسم روضه خوانی هستند و بدین ترتیب تمام  دهه محرم را به عزاداری می پردازند. مراسم روضه خوانی در روستاها عموما” در شب انجام می گیرد .

۲–  مراسم دسته گرانی
دسته گرانی از مراسم با شکوه ماه محرم است و بر طبق برنامه و هماهنگیهای خاصی توسط مساجد محل برگزار می گردد .گروههای دسته گران با نوحه خوانی و نظم معینی در شهرها و روستاها به حرکت در آمده و از مسجد یک محل به مسجد  محل دیگر می روند و مشترکاً برنامه سینه زنی و عزاداری را انجام می دهند . دسته گردانها با هماهنگی قبلی ، حرکت خود را به محل و مسجد مقصد اطلاع داده و عزاداران مسجد مقصد با شنیدن صدای نوحه و شیپور دسته مهمان ، فاصله ای را به استقبال آنان می روند .با ورود آنان به صحن محل مقصد گروه مهمان برای عزاداری و نوحه خوانی به داخل مسجد راهنمایی شده و در مواردی از مهمانان عزادار با چای یا شربت پذیرایی می شود . پس از انجام مراسم دسته مهمان مجدداً با همان نظم از صحن خارج شده و میزبانان نیز در صفهای منظم گروههای سینه زن یا زنجیر زن آنان را بدرقه می کنند . پیشاپیش دسته های عزاداری معمولاً علمهای متعددی حمل می شود که پارچه های نازک و دخیلهای متعددی بر آنان بعنوان نذر و نیاز ، بسته شده است .

گروهای سینه زنی ، زنجیر زنی در صفهای منظم و جدا از یکدیگر در مراسم دسته گردانی شرکت می کنند . این صفها در پیشاپیش حرکت کرده و سایر مردم شامل کودکان و زنان  در پشت سر دسته ها به مسجد یا بقعه مقصد به حرکت در می آیند .

در صبح روز عاشورا ، بهنگام برگزاری مراسم ویژه این روز ، مراسم قمه زنی در گذشته نیز انجام می شد .

۳-  تعزیه
تعزیه از مهمترین مراسم سنتی مذهبی بشمار می رود . در برخی از شهرهای گیلان مراسم تعزیه در همان روز عاشورا برگزار می گردد . اما متناسب با سنتهای موجود در برخی شهرها مراسم تعزیه در دیگر روز های محرم نیز برگزار می شود .تعزیه چه در گیلان و چه در سایر نواحی ایران دارای مضامین و پیام خاصی است . در این نمایش صحنه های روز عاشورا ، به نوعی باز آفرینی شده و از این طریق مردم در جزییات حوادثی که آنروز اتفاق افتاده قرار می گیرند .

اعیاد و جشن­های مردم گیلان

نوروز:

نوروز در گیلان نیز مانند سایر نقاط ایران بزرگ­ترین جشن ملی مردم است. هفته­ها پیش از نوروز مردم به خانه تکانی  پرداخته و در روستاها، زن­ها  دیوارهای خانه را با آهک و نیل سفید کرده و نقاشی می­کنند. پوشیدن لباس  نو، برگزاری مراسم تحویل سال نو چیدن سفره هفت سین عیدی دادن به کوچکترها ، کنار گذاشتن اختلافات و بطور کلی آغاز یک زندگی جدید و دور ریختن آنچه که در سال کهنه رنجش و آزردگی را به همراه داشته، از جمله مراسم ویژه نوروز در گیلان است.

تا چند دهه پیش مردم گیلان به هنگام نوروز تا سیزده بدر  تمامی روزها را به  شادمانی و فراغت می­گذراندند و از روز چهاردهم زندگی دوباره آغاز می­شد.

برگزاری مراسم چهار شنبه سوری، قاشق زنی، دستمال اندازی، تخم مرغ بازی، قیش بازی و انواع مسابقات و تفریحات دیگر تا قبل از نفوذ زندگی اسارت بار شهری در میان مردم رواج فراوانی داشت و فقیر و غنی این  مراسم  و اصول و تمهیدات آنرا  بدقت انجام می­دادند.

چهار شنبه سوری :
مراسم  چهارشنبه سوری که در آخرین روز  سه­شنبه سال، در غروب آن انجام می­گیرد در گیلان هنوز هم با جشن و سرور و شادمانی برگزار می­شود. بطور سنتی  در شب چهارشنبه سوری مردم با بر پا داشتن آتش  از روی آن می­پرند و اشعاری  مانند زردی من از تو و سرخی تو از من می­خوانند. به دلیل فراوانی کاه حاصل از  ساقه های برنج بیشتر در مواقع چهارشنبه سوری از کاه استفاده می شود. در همین  حال انواع بوته های خشک که در نواحی  روستایی فراوان یافت می شوند ، در بر افروختن آتش مورد استفاده قرار می گیرد. در شهرهای گیلان مراسم چهارشنبه سوری با هیاهو و شادمانی زیادی بر پا می شود. عرضه آجیل مخصوص چهار شنبه سوری در قنادیها و آجیل فرو شیها و حتی توسط فروشندگان دوره گرد، منظره عمومی شهرها و بازارها را تحت تاثیر قرار می دهد. فروشندگان  دوره گرد با سرودن اشعاری به زبان محلی به این مراسم رونق خاصی می بخشند. گذشته از آن عرضه ماهی سفید برای تهیه شام در شب  چهارشنبه سوری از روزهای قبل تدارک دیده می شود . چراغانی خیابانها و مغازه ها و حتی شادمانی مردم هر محل در کوچه ها که اغلب با ترقه بازی نیز همراه است شور و شوق مردم را برای استقبال از سال نو بخوبی به نمایش می گذارد .

در نواحی روستایی که به انواع ترقه ها کمتر دسترسی دارند ، بزرگترها با شلیک تیرهای هوایی ، مشارکت خود را در جشن همگانی اعلام می کنند . مراسم قاشق زنی و دستمال اندازی به داخل منازل از سنتهای دیرینه منطقه است  و اغلب توسط کودکان و نوجوانان انجام می گیرد . صاحب خانه پس از مشاهده دستمال در خانه خود ، موظف است که مقداری شیرینی و انواع تنقلات دیگر در آن پیچیده و همراه با مبلغی پول آنرا پشت در بگذارد ، تا صاحب دستمال بر دارد .

در این مراسم تخم مرغ بازی که از سرگرمیهای قدیمی  در گیلان است با رونق بیشتری میان کودکان انجام می گیرد و هر کس که موفق شد ، با تخم مرغ خود سر و ته تخم مرغ طرف مقابل را بشکند ، تخم مرغ آب پز و نقاشی شده یا خام او را می گیرد .

مراسم سیزده بدر :

روز سیزدهم فروردین که از تعطیلات و جشنهای باستانی  ایران است ، و در گیلان نیز ، همانند سایر نقاط کشور با بیرون رفتن از خانه برگزار می شود . معمولا ً هر شهری و یا مرکز بخشی ، محل ویژه ای برای برگزاری این مراسم دارند . بعنوان مثال در شهر رشت باغ محتشم و رود خانه گوهر رود  که از کنار آن می گذرد ، سابقاً محل اصلی گذراندن روز سیزده سال بود . در صورتی که هوا مساعد می شد ، مردم گروه گروه در این باغ جمع می شدند و روز سیزده را بصورت پیک نیک در این باغ می گذرانند . در همین حال افرادی با بستن پلهای چوبی بر روی رود خانه گوهر رود که از تنه درخت درست می شد ، مردم را از روی پل عبور داده و مبلغی از آنها  می گرفتند . عبور از روی آب که عملی خوش یمن تلقی می شد ، بمنزله بدر کردن روز سیزده بشمار می آمد و بزرگترها نیز با بغل کردن کودکان خود ، با میل از روی آن می گذشتند و بین ترتیب از شگون روز سیزدهم برخوردار می شدند .

در بندر انزلی ، چمنزارهای روستای کلویر محل تجمع مردم در روز سیزده بود . ازدحام جمعیت در این محل که در روز سیزدهم به حدی بود که سابقا نیروهای  ژاندارمری و شهربانی برای حفظ نظم در این روز بسیج می شدند . در سایر شهرهای استان مانند لاهیجان ، فومن ، لنگرود ، رودسر ، آستارا ، و تالش نیز مکانهای خاص گذراندن روز سیزدهم سال در هر محل وجود داشت . غالباً چمنزارهای ساحلی که بر روی ماسه های کناری دریا می رویند و از گل و لای معمول در سایر نقاط عاری هستند ، مطلوب ترین محل برای برگزاری مراسم روز سیزده است .

در این روز علاوه بر جشن و سرور مردم ، بازار خرید و فروش انواع کالاهای مصرفی ، میوه و تنقلات بسیار داغ است و معمولا دستفروشان از صبح زود بساط خود را در محلهای مزبور دایر می سازند .

در گذشته انجام مسابقات اسب دوانی در ساحل دریا میان جوانان در نواحی مختلف تالش از مراسم خاص روز سیزدهم سال بود که بتدریج با کم رونق شدن نگهداری و پرورش اسب این رسم تا حدود زیادی کنار گذاشته شده است .

مراسم ازدواج و آوردن عروس:
آیینهای مربوط به ازدواج و بردن عروس به خانه داماد در نواحی گیلان بسیار متفاوت است . امروزه فشارهای زندگی شهری این مراسم را بسیار کوتاه کرده است . لیکن در گذشته مراسم جشنهای مربوط به عروسی با تشریفات ویژه ای انجام می گرفت . گاهی مدت جشنهای عروسی تا یک هفته ادامه داشت  و طی این روزها مراسم جشن و سرود در خانه عروس و سپس در خانه داماد برگزار می شد . مراسمی که هنوز در برخی از شهرستانهای گیلان انجام می گیرد شامل دو جشن است . در جشن اول که شیرین خوران نامیده می شود و در خانه عروس برگزار می شود ، مراسم عقد انجام شده و سپس جشن شروع می شود . جشن دوم در زمانی دیگر با همان ویژگیها در خانه داماد گرفته می شود و در آخرین روز گروهی از جوان ها برای عروس همراه داماد عازم خانه وی می شوند . با آمدن عروس به خانه داماد ، مراسم جشن پایان یافته و زندگی روال عادی خود را باز می یابد .

سابقاً در نواحی روستایی عروس را با اسب می آوردند و در مسیر راه تعدادی اسب سوارکاروان عروس را همراهی می کردند . امروزه آذین بندی اتومبیل جای اسب را گرفته و کاروان عروس را تعدادی اتومبیل همراهی می کنند . 

مراسم شب چله :

مراسم شب چله در نخستین شب زمستان ، گرفته می شود. تفسیر بسیار شیرین این جشن را میتوان در تعبیر فلسفی آن خلاصه کرد . بدین ترتیب که مردم برای تعبیر مثبت از سرمای زمستان ، به همان ترتیب که در نوروز به استقبال بهار می روند ، با روحیه خوش و شادمان ، روزی از زمستان را جشن می گیرند ، باور عموم بر این است که در این شب حتماً باید هندوانه یا خربزه که سابق بر این در هوای خنک زیر شیر وانها نگهداری می شد و یا انار و مرکبات و آجیل و شیرینی بر سر سفره باشد.

جشن زمستانی شب چله تدارکات خاص خود را داشته  و دارد. در سالهای نه چندان دور ، مردم روستایی که به بستنی یا سایر تنقلات در فصل زمستان دسترسی نداشتند ، از مخلوط کردن دوشاب[۱] با برف ، نوعی فالوده درست می کردند و می خوردند .

بدین ترتیب با برگزاری مراسم جشن و سرور در فصل زمستان ، مردم سرمای شدید زمستان را نیز با خوش و شادمانی می پذیرفتند و آنرا نیز جزو نعمتهای خداوندی بشمار می آوردند . این تعبیر فلسفی که در هر فصل باید به مناسبتی جشن گرفت و روحیه شاد زندگی را حفظ کرد ، در تأمین سلامت روحی این جشنها اثرات اقتصادی آن نیز در منطقه بسیار قابل توجه بود.

بازار شهرهای گیلان
بازار  در ایران قدمتی چندین هزارساله دارد و تعاریفی مختلف از آن شده است. بطوریکه در فرهنگ دهخدا آمده است.  « فضایی که در آن  کالاهایی برای فروش یا تولید عرضه شود و محل  تجمع و سیر ارتباطی نیز باشد به عنوان بازار خوانده می شود ».  بازار هم از نظر اقتصادی و هم از نظر اجتماعی و   هم از نظر کالبدی و فضایی حائز اهمیت است. این نهاد ، حاصل روابط اجتماعی و اقتصادی دو گروه عرضه کننده و مصرف کننده در طول تاریخ می باشد و تفکرات شهرسازی و ساخت و سازهای شهری بر عناصر کالبدی آن تأثیرات بسیاری گذاشته است.

روند توسعه اقتصادی و راههای تجاری همیشه مورد نظر دست اندر کاران و از اهداف عناصر سیاسی و حکومتی بوده و می باشد .[۲] امروزه با توجه به تحولات اقتصادی و القاء الگوهای مصرف  به مردم در یک نظام بین المللی ، بازار به سمت تخصصی گام بر می دارد و چنانچه در قدیم  صنوف در راسته یا مکانهای خاصی در بازار جای داشتند امروزه این تعامل تا حدودی شکسته شده است. ولی با تمام این تحولات بازارهای ایران و خصوصا”گیلان دارای عناصر کالبدی خاص خود می باشد که رنگ و بوی ایام قدیم و سابقه تاریخی آن را می توان در فضای بازار ملاحظه کرد .

واژه بازار در فارسی میانه وازار «Wazar» با ترکیبهای چون وازارگان ، و از بدواکار(پهلوی) بکار رفته است. انتخاب واژه بازار برای فعالیتهای اقتصادی را می توان برخاسته از باورهای منطقی و خواسته از تعلقات مادی و معنوی نسبت به  فضای بازار دانست و آن نقطه مشترکی از اشتراکات جوامع بشری است که در نواحی جغرافیایی دارای هر آداب و رسومی که باشند فضای اقتصادی به نام بازار به وجود آمده و مردم با توجه به تمایلات فرهنگی خود اقدام به عرضه و خرید  کالاهای مورد نیاز می نمایند ولی باید دانست که بازار در اقتصاد سیاسی مفهوم خاص خود را دارد مانند بازار نفت ، بازار سهام و … اصطلاحات  مربوط به بازار در ایران بصورتهای (بازاری ، بازارچه، بازر تیزی، پاساژ، تیمچه ، دالان، دالاندار،دالانداری، راسته بازار، کاروانسرا ، قیصریه، سوق ، … ) همراه می باشد.

بازارهای شهری در ایران ،با تشکیل شهرهای دوران باستان مورد  بررسی  قرار گرفته است و در دوران قبل از اسلام بازارهای  هفتگی و بازارهای مکاره نیز بر پا می شد.[۳]

از دوران  مادها ، هخامنشیان ، اشکانیان ،  ساسانیان ، با گسترش  شهر بازار در پویایی شهری و کالبد شهر نقش بسزائی داشته است. وجود  کاربری سه گانه کهن دژ، شهرستان (شارستان) و ربض با ایجاد معابر و دروازه و بازار همراه بوده است.[۴] در ایران نوع بازار با توجه  به مازاد تولید کشاورزی در مرحله نخست،  ایجاد مشاغل  تولیدی  و صنعتی در مرحله دوم  و تشکیل  صنوف  متنوع در محل بازارهای بزرگ شهری در مرحله سوم  بستر  شهرهای  دوران باستان  بوجود  آمده  است. با توجه به تاریخ  استان گیلان و جغرافیای تاریخی شهرهای آن همچنین  مناطق تحت محافظت  سازمان میراث فرهنگی و از طرفی کشفیات اخیر از نظر  عتیقه جات نشان می دهد که  این خطه از اهمیت خاصی در بین سایر  ولایات و  نواحی ایران برخوردار بوده و وجود بازارهای ادواری و روستایی که سالیان متمادی از قدمت  آنها می گذرد  می توان دریافت که در استان گیلان از گذشته دور ،سیستم تجاری خاصی که مطابق با  فرهنگ و اوضاع اقلیمی و فعالیتهای معیشتی  مردم بوده وجود داشته است. توسعه روابط اجتماعی و نفوذ تکنولوژی و گسترش شهرنشینی بازارهای روستایی را به بازارهای دائمی شهری تغییر شکل داده است . اما با تمام این تفاصیل  هنوز بازارهای روستایی و ادواری در همان  مراکز قدیمی  تشکیل می گردد که نیاز  روستائیان  را  تا حدود  زیادی  بر طرف می سازد. بازارهای شهری  از مراکز خرید  دائمی هستند که همواره در قالب  این بازارها جنب و جوش بسیار به چشم می خورد که در بعضی از شهرها سرپوشیده و در  بعضی سر باز می باشند. این بازارها در مناطق خشک از نوع اول و در مناطق مرطوب  از نوع دوم می باشند.

 این  بازارها به دلیل ویژگی منطقه ای و محلی ، همواره ارتباط بسیار مهمی با  نواحی اطراف خود از نظر  جریان اقتصادی دارد که در استان گیلان می توان از بازارهای شهری  که جزء بازارهای دائمی  محسوب می شوند در  شهرهای  رشت، لاهیجان ، فومن ، بندر انزلی  ، آستارا، تالش ، لنگرود ، رودسر ، صومعه سرا  را نام برد. بطور خلاصه بازار  شهرهای  نامبرده  بصورت مختصر معرفی می گردد.

بازار شهر رشت
بازار شهر رشت از جمله  مهمترین  بازارهایی است که با توجه به مرکزیت استان، ورودیه  مسافران  به داخل استان از چندین  راه ارتباطی  و ارائه  حجم گسترده  محصولات در داخل  خود از اهمیت فراوانی برخوردار  می باشد. بطوریکه بازار  دائمی شهر و بازار  روز آن در مجاورت یکدیگر قرار گرفته  است. با توجه به موقعیت جغرافیایی  ویژه شهر ،توقف  هر چند  کوتاه مسافران می تواند جاذبه های خاص خود  را به آنها  ارائه نماید. علاوه بر بازار  که دارای کاروانسرا و یا به عبارتی  بنام سرا  است و در اطراف  میدان کوچک و بزرگ شهر حدود  ۱۰ سرا موجود است، راسته ها ،  بازارچه ها ، دالانها ، … را می توان با توجه  به شغلهای قدیمی  یافت. این بازارها به  صورت  بازارهای دائمی  بوده  و بازار روز  این شهر که به میدان بزرگ معروف می باشد  محل  ارائه محصولات تازه به  صورت انبوه یا چانچویی و  زنبیلی است که در کنار  بازار اصلی قرار  دارد و … انواع مایحتاجهای  روزمره را عرضه می دهد. این بازار از  طلوع آفتاب تا شامگاه مملو از جمعیت می باشد.

علاوه بر بازار رشت، ایجاد بازارگاههای شهری (بازارک) در نقاط مختلف شهر رشت ،برای  خرید و فروش  اجناس مصرفی و خوراکی ساخته شده است که در واقع از تبدیل  بازارچه های خود جوش قبلی در محلات به وجود آمده است.

 در شهر  رشت در نقاط چمارسرا ، زرجوب، پیرسرا،بازار روز سعدی ، میدان بزرگ، پل  عراق ، سرخبنده، سه راه فلسطین، پل مدیره از این نوع بازارچه ها ساخته شده است.

 در بازار دائمی شهر رشت می توان  بازارهای خاص مانند راسته بازار که به  شغلهای خاصی  تعلق دارد مشاهده کرد. راسته قماش فروشان، راسته سمساران،  راسته زرگران، راسته دوات گردان یا راسته حلبی سازان، ماهی فروشان و … از  جمله  این بازارهای خاص هستند. به موازات راسته می توان  کاروان سرا ها با سراها یا حجره های بسیار  جالب و دیدنی در سراهای محتشم ،ملک، گلشن ، میرزا احمد بزرگ ، میزا احمد کوچک، سرای  طاقی بزرگ، طالقانی ، شیشه، حاجی غفار،  رضایی ، ادراکی، و … را نام برد.

این شهر علاوه بر بازار  از نظر  معماری و اسلوب شهر سازی  دارای ساختمانهای خاص می باشند. که تبلور  آن در میدان شهرداری با ساختمانهای خانه  اطراف  نیز همین  اسلوب را تاکنون حفظ نموده اند.

بازار فومن
 شهر فومن از نقاط بسیار  دیدنی در غرب گیلان  بوده با  توجه به مجسمه ها و درختان  کاشته شده  ردیفی  در دو طرف جاده ورودی منظر بسیار زیبایی دارد . مهمترین جاذبه این بازار ، کلوچه  مخصوص محلی فومن است که  بصورت سنتی  از  قدیم به عنوان  سوغات  این شهر مطرح  بوده است. این کلوچه با ترکیبات  خاصی ساخته می شود  و در  حال حاضر در کلیه  شهرهای گیلان  تولید و عرضه می شود.

بازار این شهر که خود زمانی  مرکز ایالت  غربی  گیلان (بیه پس) قبل از  دوره صفویه بوده است قدمت  بسیار طولانی دارد.  این بازار از نظر  جاذبه ساخت ظروف مسی، میل های  ورزشی باستانی، کلوچه های سنتی، عرضه محصولات  غذایی  بسیار دیدنی می­باشد. بازار فومن در مرکز شهر  قرار دارد و همیشه از  جنب و جوش  زیادی برخوردار است.

بازار ماسوله
شهر تاریخی ماسوله در ۳۵ کیلومتری غرب  فومن واقع شده است و از نظر  معماری و وضعیت ساختمانی ، نحوه قرار گیری در دامنه کوه که پشت بام  یک خانه ایوان بالا دستی می باشد از مناظر بسیار دیدنی و جالب در این منطقه می باشد. فعالیتهای  آهنگری ، چموش دوزی، ابزار های فلزی  نظیر بیل ، داس، گاوآهن، تبر ، چاقو ، قیچی ، گلیم بافی، جاجیم بافی ، جوراب بافی، جزو لوازم  قابل عرضه در  بازار این شهر می باشد که تماما” بوسیله دست ساخته می شوند. جورابها،  دستکش های  پشمی، گیوه ، ابزار فلزی ، چموشهای دست دوز که توسط  افراد و زنان محلی ساخته می شوند از مهمترین سوغات این شهر می باشد.

این بازار در فصل  تابستان و بهار و پاییز  از رونق خوبی برخوردار است. مخصوصاً چموش دوزی این شهر ما , در ایران منحصر  به فرد بوده که شاید آخرین افراد چموش  دوز سالهای پایانی عمر  خود  را در این شهر می گذرانند.

بازار لاهیجان
لاهیجان  از شهرهای قدیمی  و زیبای ایران و گیلان می باشد که با موقعیت پایکوهی خود، رابطه بسیار نزدیکی بین شهرسازی و استفاده  از توانهای محیطی را به یکدیگر پیوند زده است.[۵] این شهر از نظر قدمت و سابقه تاریخی ، از رشت  قدیمیتر است و سابقا” مرکز  ایالت  گیلان شرقی (بیه پیش) ، قبل از مرکزیت فعلی  استان (رشت) بوده است. بازار این شهر در ارتباط نزدیکی با محصول غالب  ناحیه  یعنی  چای قرار دارد. بطوریکه برخی از کارخانجات  چای با توسعه شهر امروزه در داخل شهر قرار گرفته اند. همچنین در این  شهر  محصول کلوچه که به کلوچه لاهیجان  معروف شده است.  از قدیم  سوغات  این شهر بوده و در میان مسافران مشتریان فراوانی دارد. علاوه بر آن  مربا جات مخصوص  در این شهر  جزء سوغات  بسیار  جالب محسوب می شود. بازار شهر لاهیجان از مراکز تجاری و داد و ستد  بسیار فعال این منطقه است.

بازار انزلی
 بازار  انزلی از قدمت زیادی برخوردار نیست و از زمانی که موقعیت بندر گاهی آن تقویت شده، بازار این  شهر  نیز اهمیت یافته است. این شهر  از سه قسمت بخش  غربی (انزلی)، بخش میانی(شبه جزیره میان پشته)و بخش شرقی(غازیان) تشکیل شده است. بخش میانی  و شرقی  عملاً جزء مناطق  مسکونی به همراه بازارچه های محلی است. بخش  انزلی  عملاً  بازارهای  محلی و بازار دائمی این شهر  را تشکیل  می دهد که بازارها در ابتدای  اتصال  میان پشته و انزلی  بصورت بازار  ماهی فروشان ، پرندگان شکاری و  بطور همیشگی تشکیل می گردد. بازار اصلی  انزلی در کنار میدان مرکزی  شهر قرار دارد ولی  شنبه بازار که بازار روز و هفتگی  آنست در  کنار  تالاب و روگاه تازه بکنده قرار دارد.

بازار رودبار
رودبار با زیتون  معنی پیدا  کرده است ، بطوریکه امروزه به نام  رودبار  زیتون معروف شده است. در بازار این شهر خرید و فروش روغن زیتون اصل ، صابون زیتون، و انواع زیتون  رایج است.بازار رودبار از دو قسمت تشکیل شده است. بخش  سنتی آن در غرب  رودخانه  سفیدرود و بخش جدید آن که عمدتاً به خرده فروشی می­پردازد در شرق  سفیدرود واقع شده است. 

بازار آستارا

بازار آستارا  از دو قسمت تشکیل شده است. بازار سنتی آن در مرکز  شهر واقع  شده  که قسمتی  از آن  به تازگی  بازسازی شده  و بصورت بازار عرضه اجناس خارجی در آمده است. بازار جدید که بازار مرزی است در سالهای اخیر احداث شده و بدلیل عرضه  محصولات داخلی و خارجی مورد توجه  مسافران قرار  می گیرد.

بازارهای  هفتگی و روز
بازارهای هفتگی و روز از بازارهایی است که در آن کالاهای روزمره مردم عرضه می شود. و تقریبا  در کنار تمامی بازارهای  دائمی ، بازارهای هفتگی و روز  نیز  وجود دارد.

خرید ارزان محصولات و ارائه محصولات تازه توسط دست فروشان محلی از خصیصه های مهم  این نوع بازارها می باشد و در حقیقت  توسعه شهر نشینی در شمال ایران رابطه مستقیم با این  نوع بازار دارد . در حال حاضر در دو شهر رشت و لاهیجان بازارهای هفتگی جای خود را به بازارگاهها ، بازارچه ها ، و بازار دائمی داده اند و بازار هفتگی در آنها تشکیل نمی گردد.

بازارهای هفتگی در روزهای معین از هفته تشکیل می گردد. فروشندگان این بازارها عموما دوره گردها هستند. که با وسایل نقلیه موتوری اجناس خود را در  ساعات اولیه  صبح به این بازارها حمل نموده و بساط  خود را پهن می کنند. کالاهای ساخته شده شهری  بطور  اخص و کالای روستایی بطور  اعم در این  بازارها عرضه می گردد. انواع دامهای زنده، پرندگان، محصولات محلی در این بازارها عرضه می شود.

فروشندگان زن معمولا” سبزیهای تازه ، بافتنی های دستی، محصولات دامی و غذایی کوچک ، مرغ و تخم مرغ، شیر و ماست و پنیر و عسل می فروشند از مناظر  دیدنی  این بازارها هستند. وجود میدان  اسب فروشان  جهت  فروش اسب، گاو فروشان ، برنج فروشان، ماهی فروشان، پنیر و زیتون و مغز گردو ، کفش و گالوش و لوازم آهنی روستائیان از قبیل بیل ،کج بیل، داس ، و کلنگ،… لوبیا و نخود و … از ویژگیهای  این بازارها می باشد.

 در کنار فعالیتهای تجاری  گاهی  فعالیت معرکه گیران،  ریسمان بازان  و تعزیه خوانان باعث رونق خاص این گونه بازارها میگردد

——————————————————————————–

[۱] – دوشاب که سابقا از شیره خرمالوی  وحشی درست می شد در کنار عسل از مواد انرژی غذایی به شمار می آمد دوشاب را کوزه های مخصوصی ریخته و برای  مصرف زمستان نگهداری می کردند. هنوز هم جسته  و گریخته در برخی بازارهای  شهری و هفتگی می توان دوشاب طبیعی را از  روستاییان کوه نشین خریداری کرد.

[۲] یحیی زاده ۱۳۷۳

[۳] دانشنامه جهان اسلام

[۴] مشهدی زاده دهقانی

[۵] دکتر رهنمایی ۱۳۷۳

منبع:سایت  تالش یار